Europa neemt extra maatregelen tegen Rusland

Door voor een militaire operatie in heel Oekraïne te opteren heeft Vladimir Poetin zich zwaar misrekend. Dat zegt politicoloog David Criekemans in een interview met De Tijd. 

'Hij heeft zich helemaal misrekend. Als hij een week geleden de 'volksrepublieken' Donetsk en Loehansk gewoon geconsolideerd had, en eventueel zelfs die hele provincies, was hij daar misschien nog mee weggekomen en had hij nog wat hefbomen behouden. Door voor het maximale scenario te kiezen is hij alle geloofwaardigheid kwijtgespeeld. Ik probeer nog altijd te begrijpen waarom hij voor die optie gekozen heeft.'

'Deze oorlog loopt niet zoals Poetin verwacht had. Hij ziet zich geconfronteerd met zijn grootste demonen en dat heeft hij helemaal aan zichzelf te wijten. Het wordt nu cruciaal hem een kans te geven om zich zonder groot gezichtsverlies terug te trekken.'

Het managementbureau van de befaamde Russische dirigent Valery Gergiev heeft de samenwerking verbroken naar aanleiding van de Russische oorlog tegen Oekraïne. Reden is dat Gergiev 'niet kan, of niet wil een einde maken aan zijn langdurende steun aan een regime dat dergelijke misdaden begaat', aldus zijn Duitse manager Marcus Felsner aan het persagentschap AP. Hij noemde de breuk de 'droevigste dag' uit zijn professioneel leven.

De 68-jarige Russische dirigent kreeg de voorbije dagen al forse kritiek voor zijn banden met het Kremlin. Verschillende concertorganisatoren en orkesten hebben Gergiev al een ultimatum opgelegd. Ze verwachten dat hij de oorlog veroordeelt. Zoniet annuleren ze geplande samenwerkingen en concerten. Dat is onder andere het geval voor het filharmonisch orkest van München en van Rotterdam, en van de Scala van Milaan.

De Metropolitan Opera heeft al beslist Gergiev door een andere dirigent te vervangen tijdens concertopvoeringen in Carnegie Hall.

De Russische president Poetin heeft de Europese eensgezindheid die we vandaag zien onderschat, net zoals hij de Oekraïense weerstand heeft onderschat, zegt collega Jean Vanempten in zijn commentaar. Maar de Europese politieke leiders zijn zich ook best bewust van het effect van de maatregelen tegen Rusland. 'De sancties die nu worden aangekondigd en genomen tegen Rusland, zullen een onvermijdelijke impact hebben op Europa. 'De torenhoge energieprijzen, een gevoelig punt in iedere lidstaat, zullen zeker nog een tijdje aanhouden. Wat de cohesie smeedt, kan op binnenlands vlak flink tegenvallen en de draagkracht op termijn ondermijnen. Het zal politici heel wat pedagogie vragen om de gevolgen uit te leggen en te verantwoorden'.

Federaal minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen) zal maandag tijdens een spoedvergadering van de Europese ministers van Energie pleiten om de gasprijs op Europees niveau te bevriezen. Dat zei ze zondagavond in VTM Nieuws. 'We kunnen niet langer wachten met een forse ingreep te doen, en dat wil zeggen dat we nu eindelijk moeten gaan bekijken op welke manier we de gasprijs kunnen plafonneren', klonk het. 'We gaan moeten afspreken naar welk prijsniveau we willen terugkeren van voor de prijzen zo snel gestegen zijn, en dan op de eindfactuur die geplafonneerde prijs hanteren. Zoiets kan je niet land per land doen, dat moet op Europees niveau gecoördineerd worden.' 

Aanleiding voor de spoedvergadering maandag is de inval van Rusland in Oekraïne, die de vrees voor stijgende gas- en energieprijzen doet toenemen. Wat betreft het dossier van de kernuitstap, herhaalde de minister dat er op 18 maart beslist zal worden. Ze wees er wel op dat we in 'een nieuwe wereld' zitten. 'Er is oorlog op het Europese continent.' De beslissing zal ook met die nieuwe realiteit rekening houden. 'Elk onderdeel komt op tafel', klonk het. 'De mensen verwachten professionaliteit van ons.' 

De Europese Commissie gaat een voorstel uitwerken om Oekraïners die vluchten voor de oorlog in hun land, automatische bescherming te geven. Dat is zondagavond afgesproken tijdens een bijeenkomst van de Raad van Europese Ministers van Binnenlandse Zaken en Migratie.

Het zou de eerste keer zijn dat de richtlijn, die dateert uit 2001, geactiveerd wordt. Oekraïners die op de vlucht zijn, kunnen dan snel tijdelijke bescherming krijgen en moeten niet de klassieke asielprocedure in een lidstaat doorlopen. 'Het is belangrijk dat de Europese Unie een coördinerende rol opneemt in de aanpak van de vluchtelingenproblematiek in Oekraïne. Chaos moet worden vermeden', reageert staatssecretaris voor Asiel en Migratie Sammy Mahdi (CD&V).

De Wereldvoetbalbond FIFA neemt extra sancties tegen Rusland, maar van een volledige uitsluiting - een vraag van meerdere landen - is nog geen sprake. 

De FIFA besliste zondagavond dat geen enkele internationale competitie nog afgewerkt mag worden op Russisch grondgebied, thuiswedstrijden moeten op neutraal terrein en zonder toeschouwers gespeeld worde. 'Daarnaast zal de lidstaat die Rusland vertegenwoordigt dat doen onder de naam RFU (Russische voetbalbond, red) en niet langer onder de naam 'Rusland'. Bij interlands van het nationale team zijn vlaggen en volkslied verboden', aldus de FIFA. 'FIFA houdt nog gesprekken met onder meer UEFA en het IOC omtrent eventuele bijkomende maatregelen, zoals een uitsluiting van alle competities, als er in de nabije toekomst geen verbetering van de huidige situatie merkbaar is.'

De Wereldvoetbalbond dreigt dus wel met een volledige uitsluiting, maar zover is het nog niet. Meerdere landen hebben nochtans de voorbije dagen laten weten niet tegen Rusland te willen voetballen in de barrages van het WK. Dat is ondermeer het geval voor Polen, dat op 24 maart in Moskou tegen de Russen moet spelen, en ook voor Tsjechië en Zweden. In Polen, buurland van Oekraïne, wordt er dan ook teleurgesteld gereageerd op het FIFA-standpunt. 'Deze beslissing is totaal onaanvaardbaar. We benadrukken dat onze nationale ploeg niet tegen Rusland zal voetballen', zo schreef de Poolse bondsvoorzitter Cezary Kulesza op Twitter.  

Op een bijeenkomst van de Europese ministers van Buitenlandse Zaken is beslist 450 miljoen euro vrij te maken voor het leveren van wapens aan Oekraïne. Dat heeft Josep Borrell, de vertegenwoordiger van het Buitenlandbeleid van de EU, zondagavond bekendgemaakt. Er wordt ook 50 miljoen euro besteed aan brandstof voor Oekraïne. 

De EU-ministers van Buitenlandse Zaken zijn, met instemming van de G7, ook overeengekomen de transacties van de Russische centrale bank te blokkeren. Meer dan de helft van de reserves van de centrale bank zal bevroren worden want dat deel wordt in instellingen van de landen van de G7 bewaard, preciseerde Borell. Hij benadrukte dat het politieke akkoord van de ministers de weg opende voor de formele goedkeuring van de maatregel tegen de opening van de markten maandag. 

Met de informatie op het terrein, die moeilijk te checken valt, lijkt de Russische 'speciale militaire operatie' toch niet helemaal volgens het ideale scenario van Vladimir Poetin te verlopen. Zijn troepen stuiten op meer weerstand dan ze verwacht hadden. Het Russische leger slaagde er de afgelopen vier dagen bovendien evenmin in volledige dominantie in de lucht af te dwingen.

Naar redenen voor de tragere opmars hoeft Pavel Felgenhauer, een militaire analist voor de Amerikaanse denktank Jamestown Foundation in Moskou, niet lang te zoeken. 'De Oekraïners bieden flink weerstand'. Hij vraagt zich openlijk af of de leiders in Moskou niet 'misleid zijn door hun eigen geloof in de sterkte van het pro-Russische sentiment in Oekraïne'. 'Het Russische plan lijkt in elk geval nogal wat gaten te bevatten', zegt Felgenhauer. Volgens hem staat het Russische leger sowieso voor een beslissende week in haar inval in Oekraïne.

Het Noors staatsfonds gaat zijn belangen in Russische bedrijven verkopen. Dat kondigde de Noorse premier Jonas Gahr Støre - zondagavond aan naar aanleiding van de Russische invasie in Oekraïne.  Het Noorse staatsfonds - met belangen in ruim 9.000 bedrijven in 73 landen en een beheerd vermogen van meer dan 1.100 miljard euro de grootste belegger ter wereld - heeft belangen in zo'n 47 Russische bedrijven, alsook in staatsobligaties. De grootste beleggingen in individuele Russische aandelen van de Noren zijn die in Sberbank, Gazprom en Lukoil.

Die Russische belegging was eind 2021 2,83 miljard dollar (2,5 miljard euro) waard.  'We hebben beslist deze investeringen te bevriezen en zijn begonnen met de verkoop', aldus de premier. 'Het is de bedoeling om het oliefonds helemaal terug te trekken uit de Russische markt', voegde de minister van Financiën er aan toe. 

Nu de Europese Unie, het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten en Canada met gezamenlijke sancties tegen de Russische centrale bank Moskou - dixit Financial Times - tot een internationale financiële paria degraderen lijkt na de glijvlucht van de Russische aandelenmarkten eind vorige week nu ook de roebel maandag bij de opening van de valutamarkten een mokerslag te wachten. 

Het is uiteraard een zeer pril signaal, maar de Russische bank Tinkoff vraagt op dit ogenblik klanten 171 roebel voor één dollar, tegenover 83 vóór het weekend. 

Het doel van Europa en de Verenigde Staten is vooral om de 'verzekeringspolis' van 630 miljard dollar die Rusland de voorbije jaren aan deviezenreserves heeft opgebouwd te bevriezen, om zo de financiering van de oorlogsmachine in Oekraïne droog te leggen. 

Het Brits oliebedrijf BP stapt uit het kapitaal van de Russische oliemagnaat Rosneft. Dat heeft CEO Bernard Looney zondagavond aangekondigd. BP bezit bijna een vijfde (19,75 procent) van de aandelen van Rosneft. Begin februari had Looney nog gezegd dat het partnerschap tussen de twee oliebedrijven zou standhouden. 'We vermijden de politiek en dat werkt in de meeste landen uitstekend', klonk het toen.

Maar de invasie van Rusland in Oekraïne heeft ertoe geleid dat BP 'zijn houding tegenover Rosneft fundamenteel heeft herdacht'. 'Zoals zovelen ben ik diep geschokt en bedroefd over de situatie in Oekraïne', aldus Looney die ook meteen uit de raad van bestuur van Rosneft stapt, aldus BP op zijn website.

De Britse minister van Energie Kwasi Kwarteng reageerde tevreden op de beslissing van BP. 

Het internationaal atoomenergieagentschap (IAEA) houdt woensdag een bijzondere bijeenkomst van de raad van gouverneurs 'om de huidige situatie in Oekraïne te bespreken'. Dat heeft de organisatie zondag aangekondigd. De oorlog in Oekraïne leidt tot ongerustheid op het vlak van nucleaire veiligheid. Het land telt vier operationele kerncentrales en verschillende opslagplaatsen voor radioactief afval.

De site van de voormalige Oekraïense kerncentrale Tsjernobyl  is donderdag bovendien veroverd door Rusland. In Tsjernobyl vond in 1986 nog een van de zwaarste kernrampen uit de geschiedenis plaats.   Rafael Grossi, de directeur-generaal van het IAEA 'staat in nauw contact met alle betrokken partijen om de veiligheid en de beveiliging van nucleaire installaties en apparatuur in Oekraïne te waarborgen', zo staat in  de mededeling.  

Na de militaire operatie in Tsjernobyl werd nog verhoogde stralingsniveaus opgemeten, maar die vormden volgens het IAEA geen gevaar voor de bevolking. Het agentschap meldt wel twee incidenten met opslagplaatsen met nucleair afval. Zo werd een opslagplaats in de buurt van Kiev door raketten getroffen. Volgens de Oekraïense overheid waren er evenwel geen meldingen van schade aan het gebouw of van radioactieve emissies. De gebeurtenissen wijzen volgens de IAEA-topman wel op een reëel risico dat sites met radioactief materiaal tijdens het conflict worden beschadigd, met mogelijk ernstige gevolgen voor de menselijke gezondheid en het milieu.

De Oekraïense overheid, maar ook verschillende hulp- en vrijwilligersorganisaties, hebben de voorbije dagen voor miljoenen euro aan cryptomunten ontvangen via donaties. Dat laat het in Londen gevestigde blockchain-analysebedrijf Elliptic zondag weten. Het gaat om meer dan 14 miljoen dollar (omgerekend ruim 12,4 miljoen euro) dat sinds donderdag werd gedoneerd.  Het merendeel van de donaties was in de cryptomunten bitcoin en ether, waarbij één ngo een bitcoindonatie ontving van 3 miljoen dollar.

Zaterdag riep de Oekraïense regering via Twitter op tot donaties van cryptocurrency. De eerste acht uur na de oproep werd reeds voor ruim 5 miljoen dollar aan donaties gedaan.   'De adressen die in de tweets worden genoemd, hebben al 7,9 miljoen dollar ontvangen over 11.494 transacties', zei Elliptic zondag. Donaties van cryptocurrency hebben in dit conflict aan belang gewonnen omdat traditionele crowdfundingplatforms op hun hoede zijn voor het financieren van de aankoop van wapens.  De Amerikaanse fondsenwervingsdienst Patreon blokkeerde een oproep van een Oekraïense organisatie die om financiering vroeg voor militaire training, omdat de organisatie daarmee de richtlijnen van Patreon overtrad.  

Het is de eerste keer dat de Europese Unie aankopen en -leveringen van wapens financiert naar een land dat aangevallen wordt.

Er komt binnen de EU ook een ban van alle Russische vliegtuigen en van de door het Kremlin gestuurde media Russia Today en Sputnik, maar ook sancties tegen het regime van Aleksandr Loekasjenko in Wit-Rusland. Dat hebben voorzitster Ursula Von der Leyen van de Europese Commissie en de vertegenwoordiger van het Buitenlandbeleid van de EU, Josep Borrell, zondag aangekondigd. 

De  grote socialemediabedrijven nemen maatregelen naar aanleiding van de Russische inval in Oekraïne. 

Meta, het bedrijf boven Facebook, Instagram en WhatsApp, verhindert dat Russische staatsbedrijven adverteren op het platform of dit gebruiken om producten te verkopen.  Rusland zei in een reactie dan weer de toegang tot Facebook te beperken omdat het netwerk Russische media 'censureert'. 

Het berichtennetwerk Twitter liet zondag weten dat zijn diensten voor een aantal gebruikers werden beperkt in Rusland.

De berichtenapp Telegram kondigde aan te overwegen om de werking van sommige kanalen gedeeltelijk of volledig te beperken als de situatie in Oekraïne escaleert, zei de in Rusland geboren Telegram-oprichter Pavel Doerov zondag. Doerov zei in een bericht dat Telegram-kanalen steeds meer een bron van niet-geverifieerde informatie werden en dat hij niet wilde dat de app zou worden gebruikt als een hulpmiddel dat conflicten zou kunnen verdiepen. Doerov verliet Rusland in 2014 omdat het land volgens hem in die tijd niet geschikt was voor een internetbedrijf. 

De sluiting van het Belgische luchtruim voor Russische vliegtuigen kan gevolgen hebben voor Liege Airport, de luchthaven van Luik.
Op Liege Airport zijn twee Russische cargomaatschappijen actief: Atran, goed voor drie tot zes vluchten per week, en AirBridgeCargo, dat elf vluchten per week uitvoert. 'De luchthaven verwerkte in 2021 1,4 miljoen ton goederen, waarvan 86.000 ton op rekening van AirBridgeCargo', zegt Christian Delcourt, de woordvoerder van de luchthaven, zondag aan het persagentschap Belga. 'Ongeveer 6 procent van het totale tonnage dus, dat is niet onbeduidend.'
De sluiting van het luchtruim voor Russische vliegtuigen komt voor de luchthaven niet onverwacht. Maar 'ze zal gevolgen hebben voor de hele 'supply chain' (leveringsketen, red.), en in het bijzonder voor de werknemers die de goederen laden en lossen', zegt de woordvoerder. Voor hen is economische werkloosheid niet uitgesloten. Zondagmiddag zijn nog vluchten van Atran en AirBridgeCargo vertrokken vanop de luchthaven van Luik, zo is te zien op de gespecialiseerde website Flightradar24.

Twee Russische miljardairs, Mikhail Fridman en Oleg Deripaska, riepen zondag op tot beëindiging van het geweld. Fridman noemt het een tragedie voor de bevolking van beide landen. Miljardair Fridman, geboren in het westen van Oekraïne, vertelde zijn personeel in een brief dat het conflict een wig dreef tussen de twee Oost-Slavische volkeren van Rusland en Oekraïne, 'die al eeuwenlang broers zijn'. 'Ik ben geboren in West-Oekraïne en heb daar tot mijn 17de gewoond. Mijn ouders zijn Oekraïense staatsburgers en wonen in Lviv, mijn favoriete stad', schreef Fridman in de brief, waarvan Reuters fragmenten zag. 'Maar ik heb ook een groot deel van mijn leven als burger van Rusland doorgebracht met het bouwen en laten groeien van bedrijven. Ik ben diep gehecht aan de Oekraïense en Russische volkeren en zie het huidige conflict als een tragedie voor hen beiden.'

De Russische miljardair Oleg Deripaska riep op Telegram op om vredesbesprekingen 'zo snel mogelijk' te beginnen. 'Vrede is erg belangrijk', zegt Deripaska, de oprichter van de Russische aluminiumgigant Rusal, waarin hij nog steeds een belang heeft via zijn aandelen in moederbedrijf En+ Group. Op 21 februari zei Deripaska dat er geen oorlog zou komen. Washington heeft sancties opgelegd aan Deripaska en andere invloedrijke Russen vanwege hun banden met Poetin na vermeende Russische inmenging in de Amerikaanse verkiezingen van 2016, wat Moskou ontkent.

De oligarchen, rijke zakenlui die in de jaren negentig ooit een aanzienlijke invloed uitoefenden op president Boris Jeltsin, worden geconfronteerd met economische chaos nadat het Westen Rusland strenge sancties heeft opgelegd vanwege de invasie van Poetin in Oekraïne. 

Een andere miljardair uit Moskou vertelde het persbureau Reuters op voorwaarde van anonimiteit dat de oorlog een catastrofe zou worden. 

De secretaris-generaal van de NAVO, Jens Stoltenberg, heeft zich in een eerste reactie aan de BBC bezorgd getoond over de beslissing van de Russische president Vladimir Poetin om de afschrikkingswapens van de atoommacht in speciale staat van paraatheid te brengen. 

De Amerikaanse internetreus Google heeft het voor de Russische staatsmedia onmogelijk gemaakt om reclame-inkomsten te generen op de verschillende platformen van het bedrijf. Eerder had videodochter YouTube die beslissing al genomen, net als sociaalnetwerksite Facebook.  

'In reactie op de oorlog in Oekraïne schorten we voor de media die gefinancierd worden door de Russische staat de mogelijkheid op om inkomsten te werven uit activiteiten op onze platformen', zegt een woordvoerder in een persbericht. Google zegt de ontwikkelingen in Oekraïne op te volgen en nieuwe maatregelen te nemen indien nodig. 

Ook YouTube kondigde reeds aan dat het sommige Russische zenders verhindert inkomsten te genereren via videofragmenten op zijn website. Facebook had vrijdag reeds beslist om reclame van Russische staatsmedia te weren. 

Ook de Europese alliantie van nieuwsagentschappen (EANA) schorst het Russische nieuwsagentschap TASS met onmiddellijke ingang. '"Het bestuur van EANA is van mening dat door de nieuwe mediaregels die de Russische regering heeft uitgevaardigd, en die de persvrijheid erg beknotten, TASS niet langer onpartijdig nieuws kan brengen, een van de kernopdrachten van EANA", zo staat op de website van de Europese alliantie van nieuwsagentschappen. 

De Russische president Vladimir Poetin heeft zondag, de vierde dag van de Russische invasie in Oekraïne, gezegd dat hij de 'ontradingsmacht' van het Russische leger in staat van paraatheid brengt. Die kan een nucleaire component omvatten.

'Ik gelast de minister van Defensie en de chef van de generale staf de ontradingsstrijdkrachten van het Russische leger in speciale staat van paraatheid te brengen voor de strijd', verklaarde Poetin in een onderhoud met zijn legerchefs dat op de televisie werd uitgezonden. 'Begrepen', zo knikte minister van Defensie Sergej Sjojgoe instemmend.   

Poetin rechtvaardigde de beslissing met 'de oorlogszuchtige verklaringen van de NAVO' ten aanzien van Rusland. Hij bekritiseerde ook de economische sancties tegen Rusland, die volgens hem 'onwettig' zijn.   De Russische afschrikkingstroepen zijn een geheel van eenheden die een aanval op Rusland moeten ontmoedigen, 'ook in geval van oorlog met gebruik van kernwapens', aldus het ministerie van Defensie.

De troepen zijn uitgerust met raketten, strategische bommenwerpers, onderzeeërs en schepen. Op defensief vlak hebben ze een antirakettenschild, controlesystemen in de ruimte, luchtafweer en antisatellietsystemen. Rusland lanceerde donderdag een invasie in Oekraïne, wat een wereldwijde schokgolf teweegbracht

In Berlijn zijn zondag meer dan 100.000 mensen samengekomen om te protesteren tegen de oorlog in Oekraïne. Een uur na aanvang van het protest sprak de politie over een opkomst van meer dan zes cijfers.

De instroom aan de betoging blijft ook nog steeds toenemen.  Het gebied tussen de Brandenburger Tor en de Siegessäule wordt volledig benut, de manifestanten moeten nog rekening houden met enkele coronamaatregelen. Daarom wordt het demonstratiegebied uitgebreid tot het treinstation Tiergarten en de andere straten rond de Siegessäule.   

Een alliantie van vakbonden, kerken, milieubeschermingsorganisaties en vredesgroepen had opgeroepen tot een demonstratie tegen de Russische inval in Oekraïne. De organisatoren konden aanvankelijk rekenen op 20.000 deelnemers onder het motto: 'Stop de oorlog. Vrede voor Oekraïne en heel Europa', maar die groep werd al snel veel groter.  

Ook in Amsterdam kwamen zondag enkele duizenden mensen op straat om hun solidariteit te betuigen met Oekraïne. Veel mensen hebben een Oekraïense vlag bij zich. Op borden en met leuzen wordt kritiek geuit op de Russische president Vladimir Poetin.

Ook wordt er opgeroepen tot vrede en een onmiddellijk einde aan de oorlog. 'De sfeer is wel zwaar. Het is geen leuk protest natuurlijk. Maar we zijn wel eensgezind', aldus een organisator.  Diverse politieke partijen, waaronder GroenLinks en PvdA Amsterdam, hadden opgeroepen om te komen. Behalve Vrede voor Oekraïne kwam ook de stichting Oekraïners in Nederland met een actie.

Oekraïne heeft ingestemd met vredesonderhandelingen met Rusland. Een Russische en een Oekraïense delegatie zullen elkaar ontmoeten aan de grens tussen Oekraïne en Wit-Rusland.

Dat heeft het bureau van de Oekraïense president Volodimir Zelenski zondag meegedeeld. 

Leiders van de Groep van Zeven (G7) meldden zondag dat de westerse bondgenoten hebben beslist om 'bepaalde Russische banken' af te sluiten van het wereldwijde interbancaire communicatiesysteem genaamd SWIFT, de zogeheten 'financiële atoombom' waarvan het centrale hoofdkwartier in Terhulpen ligt.

De verklaring, in een gezamenlijke verklaring van het Franse voorzitterschap, specificeerde niet om welke Russische banken het zou gaan. Er werd aan toegevoegd dat er binnenkort een trans-Atlantische taskforce wordt opgericht om de sancties tegen Rusland te coördineren.

België stuurt nog extra wapens naar Oekraïne. Op VTM Nieuws had premier Alexander De Croo het zondag over zwaarder materieel, zoals 5.000 machinegeweren, in plaats van de eerder aangekondigde 2.000 geweren, en 200 antitankwapens.

Charkov, de tweede grootste stad van Oekraïne in het noordoosten van het land, is volgens de regionale gouverneur Oleg Sinegoebov onder controle van de Oekraïense strijdkrachten. De voorbije uren werd daar nog hevig gevochten door het Russische leger.

Er werd zelfs melding gemaakt van straatgevechten, de 1,4 miljoen inwoners was gevraagd om binnen te blijven. 'Charkov is helemaal onder onze controle', aldus de gouverneur op sociale media. 'We zijn bezig de vijand te elimineren.' Zijn berichten konden echter niet worden bevestigd door onafhankelijke bronnen. 

Oekraïne heeft het Internationaal Hof van Justitie in Den Haag gevraagd om zich te buigen over de Russische inval in het land. 'Rusland moet verantwoordelijk worden gehouden voor het manipuleren van het begrip genocide om zijn agressie te rechtvaardigen. We vragen om een dringend besluit om Rusland te bevelen de militaire activiteit te staken', aldus president Volodimir Zelenski op Twitter.  Hij verwacht dat de kwestie volgende week al zou worden behandeld. 

'Duits kanselier Scholz heeft net drie decennia beleid van de Duitse sociaaldemocraten tegenover Rusland ontmanteld', vat Christian Odendahl, de hoofdeconoom van de Europese denktank Centre for European Reform, de reactie samen over de belofte van Scholz om in reactie op de Russische agressie fors meer in het leger te investeren (zie post van 12 uur). 

De ministers van Buitenlandse Zaken van de Europese Unie zullen later op zondag een derde ronde van sancties tegen Rusland goedkeuren tijdens een virtuele bijeenkomst, zegt Josep Borrell, de hoge vertegenwoordiger van de EU voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid. 

De maatregelen omvatten de uitsluiting van enkele Russische banken van het wereldwijde betalingssysteem SWIFT, zei hij op Twitter

Het Oekraïense leger heeft meer strijdkrachten naar Kiev gehaald om de hoofdstad te verdedigen tegen aanvallen van het Russische leger. Die aanvallen gebeuren vooral ten noorden en noordwesten van de hoofdstad, aldus viceminister van Defensie Hanna Maljar zondag op Facebook. In heel het land worden mensen gemobiliseerd voor het front.

De Oekraïense luchtmacht heeft volgens haar ook Russische gevechts- en transportvliegtuigen onderschept boven Kiev, terwijl in het zuiden van Oekraïne de marine een Russische landing kon tegenhouden. Volgens de Oekraïense Defensie blijven de Russen aanvallen, maar is het tempo wel flink vertraagd. Er wordt melding gemaakt van tekorten aan brandstof en munitie, klinkt het op Facebook.

De Russische rekruten zijn meestal erg jong en uitgeput door de manoeuvres van de voorbije weken. De moraal is slecht, klinkt het, hier en daar zijn er berichten over soldaten die weigeren te vechten. Eerder op zondag berichtte Oekraïne al over zo'n 4.300 dode soldaten aan Russische kant.

Er zou ook al heel wat Russisch materieel, zoals vliegtuigen, helikopters en tanks zijn vernield, maar die informatie kon niet onafhankelijk worden bevestigd. Oekraïne beschuldigt Rusland ook van oorlogsmisdaden, omdat het civiele infrastructuur aanvalt in steden. Daarbij vielen ook al burgerslachtoffers. Rusland ontkent echter dat zijn aanvallen gericht zijn op de burgerbevolking.

Volgens Oekraïne werden ook een oliedepot in de buurt van Kiev en een gaspijpleiding in de buurt van Charkov vernield. 

De toespraak die Duits kanselier Olaf Scholz net gaf tijdens een uitzonderlijke zitting van de Bondsdag (zie post van 10u38) zal vermoedelijk de geschiedenis ingaan. De kanselier koppelde straffe woorden aan het adres van 'agressor Poetin' aan daden: Scholz kondigt niet alleen al 100 miljard extra te zullen investeren in het Duitse leger, de Bundeswehr, maar ook daarna minstens 2 procent van het bruto binnenlands product voor defensie uit te bljiven trekken. 

Scholz verdedigde met vuur de beslissing van de Duitse regering om het Oekraïense leger van wapens te voorzien, maar gaat dus ook het eigen leger - de jongste jaren vooral het voorwerp van spot - moderniseren. In essentie lijkt het dus dat Berlijn met de toespraak van Scholz het ingebakken Duits pacifisme sinds het einde van W.O. II lijkt af te zweren, wakker geschud door de Russische oorlog tegen Oekraïne. 

Ondanks de aanval van Russische troepen op Oekraïne zegt Rusland door te gaan met de levering van aardgas aan Europa. De gasstroom door de pijpleiding in buurland Oekraïne is in 'normale modus', zei de woordvoerder van het staatsbedrijf Gazprom volgens het persbureau Interfax.

'Zondag zou volgens de noden van de Europese consumenten zo'n 107,5 miljoen kubieke meter gas naar Europa worden gepompt. Als de capaciteit van de lijn is uitgeput, wordt de Russisch-Europese lijn Yamal ingezet.'  In de marge van het ernstige conflict tussen Rusland en het Westen bestaat de vrees dat Rusland zijn gasleveringen aan Europa zou kunnen stopzetten.

Moskou benadrukte onlangs zijn rol als betrouwbare leverancier. Duitsland heeft de certificering van de controversiële Nord Stream 2-gasleiding van Rusland naar Duitsland opgeschort. In Rusland zijn er al oproepen gedaan om te stoppen met het 'opwarmen' van 'vijandelijke staten' met olie en gas. 

Meer dan 200.000 Oekraïners zijn hun land ontvlucht vanwege de Russische invasie, meldt VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR. Het aantal Oekraïense vluchtelingen in buurlanden stijgt snel, zaterdagochtend waren het er nog ongeveer 120.000.  

Het was die dag volgens een VN-woordvoerder erg druk bij de grensovergangen in Polen. De wachttijd was in de avond opgelopen tot 40 uur. De VN vreest dat in totaal zo'n 4 miljoen Oekraïners naar het buitenland willen vluchten als de situatie niet verbetert. 

Tijdens een uitzonderlijke zitting in de Bondsdag (zie post van 10u38) geeft Duits kanselier Olaf Scholz een zeer gespierde toespraak over de Russische aanval op Oekraïne, waar hij duidelijk maakt dat Berlijn vol achter Oekraïne en tegen 'het machtsapparaat van Poetin' staat.

De kanselier verdedigt ook de beslissing van de Duitse regering om wapens aan Oekraïne te leveren. 'Op de agressie van Poetin was geen enkel ander antwoord mogelijk'

We citeren:

In navolging van een pak andere Europese landen heeft ook België besloten zijn luchtruim af te sluiten voor alle Russische luchtvaartmaatschappijen. Dat heeft premier Alexander De Croo net op twitter aangekondigd. 

'Het Europese luchtruim is een open luchtruim', zegt de premier. 'En is open voor iedereen die mensen wil samenbrengen, niet voor een brutale agressor'. 

De president van Wit-Rusland Alexander Loekasjenko heeft toegegeven dat Russische troepen vanuit zijn land Oekraïne hebben aangevallen. 'Er zijn twee raketten afgevuurd, omdat Kiev drie tot vier lanceerbasissen aan de grens met Wit-Rusland heeft opgesteld', aldus Loekasjenko aan Wit-Russische staatsmedia. Eerder ontkende hij dat het Wit-Russische leger deelneemt aan de invasie. De president benadrukte formeel dat zijn troepen niet meevechten aan de zijde van de Russen in Oekraïne. 'Natuurlijk helpt Wit-Rusland de Russen', klonk het. Zo wordt er gezorgd voor gewonde militairen.  

Tegelijkertijd riep Loekasjenko op om het geweld te beëindigen. 'Ik zou dit geen oorlog noemen, maar een conflict (...) We moeten aan de onderhandelingstafel gaan zitten en de problemen oplossen, ook die van Rusland.'  Loekasjenko bevestigde dat er een Russische delegatie is afgereisd naar Homel in Wit-Rusland om onderhandelingen op te starten. 'Wanneer Oekraïne niet komt, wat moet je dan doen, het is hun keuze.' In Wit-Rusland vindt zondag een omstreden grondwettelijk referendum plaats. Daarmee wil Loekasjenko, die ook wel de laatste dictator van Europa wordt genoemd, zijn macht verder bestendigen want hij zou hiermee zijn ambtstermijn nog twee keer kunnen verlengen.

Collega Kris Van Haver analyseert de sancties tegen Rusland die de Europese ministers van Buitenlandse Zaken vrijdagavond goedkeurden, mét toevoeging van twee belangrijke namen: die van Russisch preisdent Vlaidmir Poetin en diens langdienende minister van Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov. 

Er lijkt bovendien nog meer in de steigers te staan. Italiaans premier Mario Draghi gaf tijdens een gesprek met Oekraïens president Volodymyr Zelensky aan dat Rome gewonnen is om de 'financiële atoombom' SWIFT in te zetten tegen Moskou. 

De Russische inval in de Oekraïne heeft niet alleen de besluitvorming van de Europese Unie in een stroomversnelling gebracht, ook de Duitse politiek lijkt wakker geschud. 

Vandaag komt de Bondsdag om 11 uur in spoedzitting bijeen, met tekst en uitleg bij de stand van zaken in de Oekraïense oorlog en de Duitse steun aan Kiev van kanselier Olaf Scholz. De zitting kunt u via deze link live volgen. 

De militaire operatie in Oekraïne gaat voort, ondanks mogelijke onderhandelingen. Het Kremlin zette zondag nog eens de puntjes op de i, nadat enkele uren eerder het aanbod werd gelanceerd om onderhandelingen over Oekraïne op te starten in Wit-Rusland. Die locatie werd echter door de Oekraïense president Volodimir Zelenski afgewezen. 'We hebben de Oekraïense kant gewaarschuwd dat de militaire operatie deze keer niet zal worden opgeschort, zoals gisteren gebeurde', zei Kremlin-woordvoerder Dmitri Peskov zondag volgens het staatsagentschap TASS. Hij had eerder nog verklaard dat er een Russische delegatie was afgereisd naar de stad Homel in buurland Wit-Rusland, klaar om te onderhandelen. Ook vrijdag kwam er al een voorstel van Rusland om vredesonderhandelingen op te starten in de Wit-Russische hoofdstad Minsk. Volgens het Kremlin werden toen de militaire operaties even stilgelegd. Maar Wit-Rusland is volgens Zelenski niet geschikt als onderhandelingslocatie omdat het niet neutraal is in het conflict. De Oekraïense president stelde andere locaties voor. 

Chelsea-eigenaar en miljardair Roman Abramovich draagt het beheer en het toezicht over zijn voetbalclub over aan de liefdadigheidsstichting achter de club. Zo hoopt hij Chelsea te vrijwaren voor imagoschade en anticipeert hij op mogelijke sancties die de Britse regering hem zou opleggen voor zijn vermeende banden met het Kremlin en Vladimir Poetin. Officieel zet Abramovich een stap opzij. Vanop afstand houdt hij de touwtjes vermoedelijk nog steeds in handen. 

De voorbije dagen gingen in Engelse politieke kringen stemmen op om op alle bezittingen van Russische oligarchen als Roman Abramovich beslag te leggen. De baas van Chelsea is hen voor. Zaterdagavond publiceerde hij een statement op de website van de club.

Door het beheer van de club al dan niet tijdelijk over te dragen, wil Abramovich de club vrijwaren voor negatieve publiciteit die er door de oorlog in Oekraïne is ontstaan, verzekert Chelsea. Het zou geen manoeuvre zijn om te voorkomen dat de Britse overheid mogelijkerwijs beslag kan leggen op zijn bezittingen. Dus ook de club. Abramovich is sinds 2003 eigenaar van Chelsea. Via de holding Fordstam Limited pompte hij bijna 2 miljard euro in de club. Het geld vloeit door middel van een lening aan een vehikel in een belastingparadijs naar de club. 

Steeds meer landen sluiten hun luchtruim voor Russische vliegtuigen. Zondag maakten Finland en Roemenië bekend dat ze die maatregel nemen als vergelding voor de Russische inval in Oekraïne.  Andere landen in Europa gingen hen al voor, zoals Estland, Polen, Tsjechië, Bulgarije en Duitsland. Russische vliegtuigen die naar het westen vliegen, moeten dus een alsmaar grotere omweg afleggen. België heeft nog geen beslissing genomen.  Finland heeft een grens van 1.300 kilometer met Rusland. Er worden nu de nodige voorbereidingen getroffen om het luchtruim te sluiten voor Russische toestellen, tweette de Finse minister van Transport Timo Harakka in de nacht van zaterdag op zondag. Het is niet duidelijk wanneer de maatregel ingaat.  Roemenië, waar een snelle reactiemacht van de NAVO werd opgericht, sluit zijn luchtruim voor de Russen en schrapt ook de landingsrechten voor luchtvaartmaatschappijen met hun zetel in Rusland, aldus een regeringswoordvoerder. Er blijven wel uitzonderingen voor humanitaire vluchten of in noodgevallen, klinkt het.  Ook Moskou heeft voor een aantal landen al zijn luchtruim gesloten. 

Rusland heeft 471 Oekraïense soldaten gevangen genomen, 975 militaire doelen vernietigd  Sinds de start van de inval in Oekraïne heeft Rusland naar eigen zeggen reeds 471 Oekraïense soldaten gevangengenomen. De Oekraïners zouden ook massaal weigeren om te vechten, aldus  Igor Konasjenkov, de woordvoerder van het Russische ministerie van Defensie. Daarnaast heeft Rusland ook 975 militaire doelwitten vernield.  Nabij de Oost-Oekraïense stad Charkov heeft een heel regiment dat was uitgerust met Buk-M1 raketafweersystemen zich overgegeven, aldus Konasjenkov. Na enkele bureaucratische formaliteiten zouden de soldaten naar hun families mogen terugkeren.  Sinds de start van de inval donderdag heeft Rusland 975 militaire doelwitten onschadelijk gemaakt, vervolgde Konasjenkov. Daarnaast werden 8 gevechtsvliegtuigen, 7 helikopters en 11 drones neergeschoten. Nog eens 28 vliegtuigen werden vernield, net als 223 tanks en andere gevechtsvoertuigen.  Over hoeveel doden er vielen in de eigen rangen, zei Konasjenkov niets. 

Terwijl er nog volop strijd geleverd wordt in Oekraïne, zegt het Kremlin nu dat er een Russische delegatie klaar staat om onderhandelingen op te starten over Oekraïne. Die delegatie bevindt zich in Homel, in Wit-Rusland, aldus Kremlinwoordvoerder Dmitri Peskov aan het Russische persagentschap Interfax. De Oekraïense president Volodimir Zelenski zou die uitnodiging al hebben afgewezen. Hij wil wel praten, maar niet in Wit-Rusland.  De Russische delegatie bestaat uit vertegenwoordigers van de ministeries van Buitenlandse Zaken, Defensie en van andere diensten zoals de presidentiële administratie, zegt het Kremlin.  Eerder stelde Rusland al voor om vredesonderhandelingen op te starten in Minsk, de Wit-Russische hoofdstad, maar Oekraïne gaf toen de voorkeur aan de Poolse hoofdstad Warschau. De Russen hadden de voorbije weken nog duizenden soldaten gestationeerd in Wit-Rusland en zijn vanuit dat land ook Oekraïne binnengevallen. Voor Zelenski is dat land dus niet neutraal. 

Op video's die door de adviseur en de Oekraïense Staatsdienst voor Speciale Communicatie en Informatiebescherming zijn gepubliceerd, zijn Russische militaire voertuigen te zien die door de straten van Charkov rijden. Andere beelden tonen een brandende tank. Anton Cherasjtsjenko , een adviseur van de Oekraïense minister van Binnenlandse Zaken, heeft volgens persbureau Reuters het nieuws bekendgemaakt via Telegram. Een lokale functionaris bevestigde het nieuws op Facebook. ‘Russische lichte voertuigen zijn doorgedrongen tot in Charkov, ook in het centrum van de stad’, aldus Oleg Sinegoubov. Hij voegde er nog aan toe dat de gevechten doorgaan. De 1,4 miljoen inwoners van Charkov, in het noordoosten van Oekraïne, worden opgeroepen binnen te blijven.