Vijfde seizoen van ‘The Crown’ toont instituut in verval

Sinds 2016 buigt schrijver/bezieler Peter Morgan zich met ‘The Crown’ over de hoogten en de laagten van de 70 jaar die Queen Elizabeth II op de troon zat. Eigenlijk is zijn fascinatie al langer aan de gang. Hij schreef in 2006 de film ‘The Queen’ (over de reactie van Elizabeth na de dood van prinses Diana) en in 2013 het toneelstuk ‘The Audience’ (over de wekelijkse audiënties van de koningin met de Britse premier). Onderweg ging hij de vuile was van de monarchie niet uit de weg, de reden waarom ‘The Crown’ wereldwijd zoveel nieuwsgierigen lokt.

In de week na de dood van de Queen zette de serie nog eens in de verf hoe populair ze is. Ook al was het meest recente (vierde) seizoen op dat moment al twee jaar oud, toch explodeerden de kijkcijfers opnieuw: maal acht in het Verenigd Koninkrijk, maal vier internationaal. De verwachtingen zijn dan ook hooggespannen nu het vijfde seizoen vanaf woensdag eindelijk op Netflix komt. Of de fans tevreden zullen zijn, hangt volledig af van wat ze precies verlangen van de serie.

Relevantie

In het verleden wist ‘The Crown’ te verleiden door de slimme manier waarop Morgan het wereldtoneel en de intieme kring van het koningshuis op elkaar lieten inspelen. Als staatshoofd van een belangrijk land had de Queen een impact op het leven van mensen uit de vier windstreken en omgekeerd hadden haar vele internationale contacten ook een invloed op haar eigen ideeën en privéleven. Sinds Elizabeth II in 1947 trouwde met Philip Mountbatten (het beginpunt van de serie) heeft het Verenigd Koninkrijk veel politieke pluimen gelaten op internationaal niveau. Het valt dan ook op dat ‘The Crown’ de inspiratie almaar meer zoekt bij de relatieproblemen in het koningshuis zelf. Want daarbuiten valt nog weinig te rapen.

Dat is in het vijfde seizoen meer dan ooit het geval. Meer nog, deze keer gaat het in wezen over de vraag of de Britse monarchie überhaupt nog relevant is of bestaansrecht heeft. De eerste episode opent niet toevallig met een zwart-witscène waarin de jonge Elizabeth (voor de gelegenheid nog eens gespeeld door Claire Foy) in 1953 het Royal Yacht Britannia inhuldigt.

Vervolgens flitsen we vooruit naar 1991 en is de intussen 65-jarige Queen (nu actrice Imelda Staunton) op doktersbezoek. Niet veel later krijgt ze te horen dat de Britannia zijn beste dagen heeft gehad en dat herstellingen zowat onbetaalbaar zijn. Die aflevering heet bovendien ‘Queen Victoria Syndrome’, een verwijzing naar de hamvraag of het land meer baat heeft bij een lang regerende monarch dan wel bij een frisse nieuwe wind. Is het beter dat Elizabeth aanblijft, of verdient Charles eindelijk zijn kans?

War of the Waleses

Helaas voor de kroonprins is hij verwikkeld in netelige privéproblemen. Die vormen de hoofdmoot van het vijfde seizoen. Aan de ene kant is er zijn stukgelopen huwelijk en voelt Diana zich steeds minder geneigd de rol van stil braaf schaap te spelen. Een weinig verhullende biografie, een gepeperd interview met de BBC: Diana neemt geen blad voor de mond meer. Of zoals de serie het noemt: ‘The War of the Waleses’.

Bovendien is er de verontwaardiging over Charles’ affaire met Camilla, die in de vijfde aflevering een kookpunt bereikt vanwege de stomende ‘Camilla Tapes’. De (al dan niet platonische) relatie tussen prins Philip en een jonge weduwe, de relatieproblemen van prinses Anne en prins Andrew, de nostalgische bevliegingen van prinses Margaret, de zus van de Queen, en de introductie van de familie Al-Fayed drijven het soapgehalte nog verder op.

Morgan is echter een uitstekende schrijver, die de intieme verhaallijnen evengoed boeiend kan houden. Bovendien maakt hij er een punt van de personages in al hun menselijkheid te tonen, met hun goede en minder goede kanten. Zelfs premier John Major, die altijd afgeschilderd werd als een saaie grijze muis, komt er opvallend nobel uit. En gelukkig zitten er ook nu weer afleveringen en evenementen tussen met andere interesses dan het liefdesleven van de Windsors. De uitschieter is de episode ‘Ipatiev House’, waarin de executie van de Russische tsaar Nicholaas II en diens gezin na 75 jaar onverwacht weer actueel wordt. De opnames voor het zesde (en laatste) seizoen zijn intussen volop aan de gang.

Het vijfde seizoen van ‘The Crown’ is vanaf 9 november beschikbaar op Netflix.