Hoe radicaal zijn de migratieplannen van Donald Trump?

Donald Trump zette de voorbije dagen zijn krabbel onder een hele resem besluiten over migratie. Nadat hij de noodtoestand had uitgeroepen aan de grens van de Verenigde Staten met Mexico, stuurde hij prompt 1.500 aanvullende militairen naar het gebied om de 'invasie aan de zuidelijke grens' te stoppen.

De nieuwe Amerikaanse president kondigde ook de herinvoering aan van de regel dat niet-Mexicaanse asielzoekers in Mexico moeten wachten op de behandeling van hun zaak. De applicatie waarmee migranten een afspraak met de Amerikaanse migratiediensten kunnen maken voor een screening is abrupt offline gehaald. Daardoor kunnen mensen momenteel geen asiel aanvragen.

In grote steden wordt intussen gewacht op raids om criminele vreemdelingen te arresteren en uit te zetten. De vrees is dat in een latere fase alle 11 miljoen immigranten in illegaal verblijf in het vizier komen. Trump heeft in interviews gezegd dat hij dat graag zou doen en dreigde met 'massadeportaties'.

De maatregelen komen nauwelijks als een verrassing. Trump voerde al tijdens zijn verkiezingscampagne een bits migratiediscours. In speeches zette hij immigranten en criminelen geregeld op dezelfde lijn. Hij noemde hen in een verkiezingstoespraak 'dieren' en zei eerder dat immigranten drugs importeren en vrouwen verkrachten.

Nation of immigrants

Hij schetst daarmee een compleet ander beeld dan het cliché van de Verenigde Staten als een 'nation of immigrants' die allemaal werken om de American dream te verwezenlijken. Illegaal verblijf van immigranten werd jarenlang zelden luid geproblematiseerd. Niet door Democraten, maar ook niet door Republikeinen.

Het was namelijk allesbehalve ongunstig voor bedrijven. Sectoren als de bouw en landbouw profiteren van ongedocumenteerde arbeidskrachten, die werken voor lagere lonen dan Amerikanen en bereid zijn dat in ongunstigere omstandigheden te doen. Zo werken naar schatting 1,5 miljoen ongedocumenteerde migranten in de bouw, goed voor een zesde van de arbeidskrachten in de sector. Daarin ingrijpen kan dus gevolgen hebben. Zo bleek uit een studie van de universiteit van Utah dat uitwijzingen onder Barack Obama een rem zetten op de bouw van huizen en de prijzen opdreven. 

In principe is tewerkstelling van mensen in onwettig verblijf verboden, maar regels daarover worden nauwelijks gehandhaafd. 'Bedrijven riskeren er ook nauwelijks sancties voor', zegt Jean Beaman, professor sociologie aan de City University in New York, aan de telefoon. 'Als er al iemand gestraft wordt, is het de migrant.'

De 11 miljoen ongedocumenteerde migranten zijn daardoor een belangrijke factor in de economie. Ze betalen in de VS gezamenlijk zo'n 19,5 miljard dollar aan federale inkomstenbelasting, blijkt uit een analyse van het Institute on Taxation and Economic Policy. Als je daar allerlei andere belastingen bij optelt, gaat het zelfs over 96,7 miljard dollar, of bijna 9.000 dollar per persoon.

Trend van marginalisering

De verregaande uitspraken over immigranten van Trump zijn dus vrij nieuw voor de VS. Maar zijn radicale beleid komt niet uit het niets. 'Wat Trump doet, past in een bredere trend van ontmenselijking en marginalisering van migranten, die in de Verenigde Staten al langer aan de gang is', zegt Beaman. 'Ook onder Obama en Biden zijn veel mensen uitgewezen en tijdens de verkiezingscampagne pleitte ook Kamala Harris (de Democratische presidentskandidate, red.) voor de bouw van een betere grensmuur. De repressie tegen migranten neemt wereldwijd toe.'

Trumps voorstellen vertonen bovendien heel wat gelijkenissen met het Europese migratiebeleid, dat ook hoe langer hoe meer inzet op strengere grensbewaking, de effectieve uitwijzing van migranten in illegaal verblijf en asielzoekers in andere landen wil laten wachten tijdens hun procedure.

Een groot verschil met de VS is dat Trump in het presidentiële systeem veel minder afgeremd wordt door politieke tegenstanders. De Republikeinen hebben de komende jaren een meerderheid in het Congres, het Huis van Afgevaardigden en de Senaat, terwijl in het Hooggerechtshof vooral conservatieve rechters zetelen. De juridische procedures tegen Trumps maatregelen kunnen bovendien lang duren.

Maar maatregelen treffen is één ding, het effectief uitvoeren van een massale uitwijzingsoperatie is nog iets anders. Beaman: 'Hij zou dat wel willen, maar het is onduidelijk hoe hij dat praktisch voor elkaar krijgt. Wat Trump vooral goed beheerst, is het spektakel. Zelfs als hij niets verandert, schrikt hij migranten af. Mensen zijn doodsbang.'