Paul Kagame vijf jaar langer president van Rwanda na monsterzege

Zoals verwacht kwamen er maandag weinig verrassingen uit de bus tijdens de Rwandese verkiezingen. Na een monsterzege kan Paul Kagame (66) vijf jaar langer aan de macht blijven. Met 80 procent van de stemmen geteld, behaalde de zittende president 99,15 procent van de stemmen. Ook in 2017, 2010 en 2003 overtuigde Kagame al meer dan 9 op de 10 Rwandezen.

Tegenkandidaten Frank Habineza van de Democratische Groene Partij van Rwanda en de onafhankelijke Philippe Mpayimana maakten geen schijn van kans. Ze eindigen voorlopig op respectievelijk 0,53 en 0,32 procent. Twee andere oppositiekandidaten werden op voorhand uitgesloten van de verkiezingen: Diana Rwigara, een 42-jarige zakenvrouw en leider van de People Salvation Movement (PSM), en Victoire Ingabire, voorzitter van de Verenigde Democratische Krachten (UDF).

Dat de oppositie in het land zo zwak staat, is het gevolg van een autocratisch beleid dat al decennia aanhoudt. Volgens een rapport dat de mensenrechtenorganisatie Amnesty International begin juli publiceerde, stuit de Rwandese oppositie op 'ernstige beperkingen van haar recht op vrijheid van samenkomst, op bedreigingen, willekeurige detenties, vervolgingen, verzonnen beschuldigingen, moorden en verdwijningen'.

Ook Human Rights Watch klaagt aan dat mensen die kritiek uitten op de regering 'onder onverklaarbare omstandigheden zijn verdwenen of gestorven'. In 2010 werd een oppositielid onthoofd. Het voormalige hoofd van de geheime dienst werd in 2014 in een hotelkamer in Zuid-Afrika gewurgd. Kagame heeft betrokkenheid van zijn regime altijd ontkend.

Machtsgreep na genocide

Kagame groeide op in Oeganda, omdat zijn ouders het Hutu-geweld tegen de Tutsi's ontvlucht waren. De rebellenleider kon in 1994 met zijn Rwandees Patriottisch Front (RPF) de macht grijpen na de genocide die het land verscheurde. Naar schatting kwamen 800.000 Tutsi's en gematigde Hutu's om het leven. In de nasleep van die gruwel werd Kagame eerst minister van Defensie, sinds 2000 is hij president.

Sindsdien wordt Kagame geprezen voor de heropbouw van het land. Economische succescijfers houden hem al jaren in het zadel. Daarnaast legde hij de corruptie aan banden en hees hij duizenden Rwandezen uit de armoede door te investeren in infrastructuur, onderwijs en gezondheidszorg. Van de hoofdstad Kigali wil Kagame het 'Silicon Valley van Afrika' maken, buitenlandse investeerders worden er hartelijk verwelkomd.

Opmerkelijk is dat Kagame ondanks de mensenrechtenschendingen in zijn land geen paria is op het internationale toneel. Bekend zijn zijn warme banden met politici als de voormalige Britse premier Tony Blair, de gewezen Amerikaanse president Bill Clinton, de Franse president Emmanuel Macron en de voormalige VN-topman Ban Ki-moon.

En de Britse regering sloot vorig jaar nog een deal met Kagame om migranten op te vangen, al trok de nieuwe premier Keir Starmer een streep door die plannen. Pittig detail: Kagame is niet van plan om de 280 miljoen pond die de Britse regering al betaalde terug te storten nu de deal geschrapt is. 'Het terugbetalen van het geld maakte nooit deel uit van de overeenkomst', klonk het.

Zeldzame mineralen

Het meest onder vuur ligt Kagame wegens zijn inmenging in de Democratische Republiek Congo. De Verenigde Naties beschuldigen Rwanda van 'territoriale verovering' van Oost-Congo. Enkele duizenden soldaten zouden aan de zijde van de M23-rebellen vechten tegen Congolese troepen.

In februari vuurde de Europese Commissie dat conflict nog extra aan door een deal met Rwanda te sluiten over zeldzame mineralen die 'noodzakelijk zijn voor de groene en digitale transitie'. Volgens critici steelt Rwanda die grondstoffen uit zijn buurland Congo.