ING-econoom Brzeski: 'Duitsland zit in schemerzone tussen stagnatie en recessie'

De Duitse economie staat al weer op de pechstrook, nog voor ze goed en wel op toerental gekomen is. Dat is de conclusie van de oudste conjunctuurbarometer van Europa, die van het Münchense onderzoeksinstituut Ifo. Dat polst sinds 1949 maandelijks duizenden Duitse ondernemingen om de vinger aan de pols van de grootste economie van Europa te houden.

Die polsslag is zwak. De Ifo-index viel in juli voor de derde maand op rij terug, naar 87,3 punten. Vooral in hun outlook, meer nog dan in de inschatting van de huidige situatie, zijn Duitse ondernemers sinds de lente een stuk somberder geworden.

'Een kachelende Chinese economie, een dreigende Amerikaanse recessie en aanhoudende renteverhogingen wegen op het vertrouwen', zegt ING-econoom Carsten Brzeski. Brzeski vreest dat het probleem meer structureel dan conjunctureel is. 'De ongemakkelijke waarheid is dat de economie in een schemerzone zit tussen stagnatie en recessie, een 'slowcession' zo je wil.'

Volgende week maken de Duitse statistici van Destatis hun raming voor de groei over het lentekwartaal bekend. Over het eerste kwartaal kromp de economie met 0,3 procent, vooral omdat de Duitse consument - die in 2022 reëel stevig ingeleverd heeft - de hand op de knip houdt.

In het slotkwartaal van 2022 was er al een krimp van 0,5 procent. Ergo: met twee kwartalen op rij zit Duitsland volgens de klassieke definitie van het r-woord in een recessie. Dit in contrast met buur Frankrijk, dat zonder spektakel wel degelijke cijfers blijft voorleggen. 'Een derde krimpkwartaal op rij is mogelijk', vreest Brzeski. 'En de tweede jaarhelft kondigt zich ook al niet schitterend aan.'

'De huidige toestand doet denken aan 25 jaar geleden, toen The Economist Duitsland de zieke man van Europa noemde', schrijft Brzeski. 'Duitsland ging toen door de vijf fasen van rouw en reageerde op die cover met eerst ontkenning en dan woede', herinnert de econoom zich.

De laatste fase, aanvaarding, kwam er pas in de vroege jaren 2000 met de arbeidsmarkthervorming van toenmalig kanselier Gerhard Schröder. Die legde de basis voor het forse herstel in de jaren 2010, maar wiegde volgens Brzeski politiek Berlijn ook in slaap.

'De Duitse concurrentiekracht kachelde al voor de pandemie achteruit, maar die achteruitgang is de jongste jaren nog versneld', vreest de econoom. 'Verstoringen van de logistieke ketens, de oorlog in Oekraïne en de energiecrisis hebben structurele zwaktes blootgelegd en komen boven op de al bestaande: zwakke digitalisatie, afbrokkelende infrastructuur en een snel vergrijzende bevolking.' Symbool voor een Europese locomotief die tot stilstand gekomen is: de chronische crisis - zowel operationeel als financieel - bij de spoorwegmaatschappij Deutsche Bahn.

Er is dus nood aan een nieuwe set hervormingen, zoals 20 jaar geleden. De vraag is echter of politiek Berlijn rijp is voor zo'n debat, dat tijdens de kiescampagne van 2021 uitblonk door afwezigheid. 'Het goede nieuws is dat het huidige politieke debat aangeeft dat de fase van ontkenning voorbij is', besluit Brzeski. 'Helaas illustreert de discussie over een terugkeer naar een begroting in evenwicht dat er nog lang geen besef is dat de toestand dringend is.'