Raad van State fluit hervorming budget voor personen met handicap deels terug

Het afgelopen decennium hertekende Vlaanderen de zorg voor personen met een handicap. De financiering van voorzieningen maakte plaats voor de rechtstreekse financiering van de personen met een handicap, via een 'persoonsvolgend budget'.

Op 17 maart 2020 ging een volgende fase van de hervorming in, met een nieuwe methode om de budgetten te bepalen. Via een 'actualisatie' moest het budget nauwer aansluiten bij de zorgzwaarte en gerichter ingezet worden. Er kwamen 24 in plaats van 12 budgetcategorieën, wat tot meer maatwerk moest leiden. Verschillende betrokkenen zagen hun budget stevig dalen, soms met duizenden euro's.

Hoewel bevoegd minister Hilde Crevits (CD&V) altijd verdedigde dat de hervorming het gros van de personen een hoger budget oplevert, gingen de vzw Gelijke Rechten voor Iedere Persoon met een handicap (GRIP) en enkele particulieren in beroep bij de Raad van State.

De nieuwe regeling hield onder meer in dat wie een aanvraag voor een persoonsvolgend budget indiende voor 17 maart 2020, toen het oude - vaak gunstigere - regime nog gold, op het moment dat ze van de wachtlijst verdwenen een vaak lager budget kregen op basis van de nieuwe regeling.

Standstillverplichting

De Raad van State oordeelt dat die regel ingaat tegen artikel 23 van de grondwet. Dat artikel gaat over het grondwettelijk recht op een menswaardig leven en voorziet in een 'standstillverplichting'. Die verplichting houdt in dat de wetgever het beschermingsniveau niet mag verminderen zonder dat daarvoor redenen van algemeen belang zijn.

De Raad oordeelt dat de hervorming 'in de feiten neerkomt op een vermindering van dat budget voor bijna alle gerechtigden'. 'Alle personen op een wachtlijst met een aanvraag van voor 17 maart 2020 gaan er systematisch op achteruit', zegt het arrest. Het gaat over een verlies van budget van meer dan 600 euro tot meer dan 10.000 euro per jaar. De Vlaamse regering slaagde er volgens de Raad van State niet in die 'aanzienlijke vermindering' te verantwoorden.

GRIP noemt het arrest een enorme opsteker voor mensen met een handicap. 'Van duizenden mensen werd het budget onterecht verminderd. Het gaat zowel over mensen die hun budget al kregen als over mensen die nog op de wachtlijst staan. Als ze hun budget kregen, was dat een verminderd budget. Dat kan niet. Een tekort aan investeringen los je niet op door rechten af te kalven.'

Crevits 'bestudeert' arrest

Minister Crevits reageerde nog niet inhoudelijk. Ze wil het arrest eerst 'grondig bestuderen om te bekijken welke stappen nodig zijn'. Concreet zal het hoogstwaarschijnlijk een zoektocht naar extra geld worden. Volgens GRIP heeft de Vlaamse regering door de actualisering de voorbije jaren 11,5 miljoen euro bespaard.

Vlaams Parlementslid Hannes Anaf (Vooruit) - die zich al langer kantte tegen de hervorming - wijst erop dat niets voorzien is in de budgetten voor de volgende jaren. 'Het is een groot vraagteken hoe de Vlaamse regering dit zal oplossen. Dit terechte arrest heeft serieuze financiële gevolgen zonder dat de Vlaamse regering voorbereid is.'