Nog 1 week: de vijf lessen uit de campagne

1. Het Vlaams Belang staat in het middelpunt van de campagne

Als we de laatste peiling mogen geloven, dan wordt het Vlaams Belang met 27 procent van de stemmen de grootste partij bij de verkiezingen van volgende week zondag. De vraag die op vele lippen brandt is of het Vlaams Belang effectief een monsterscore zal halen. Echt fouten maakte de extreemrechtse partij van Tom Van Grieken niet. Het Vlaams Belang kwam nog veel meer dan vroeger in tal van verkiezingsprogramma's aan bod, met als gevolg dat het vaak in de campagne ging over thema's waar zij op focussen: migratie, gender en het einde van België. Vaak is het zo wie de campagnethema's kan claimen, ook de verkiezingen wint.Het Vlaams Belang hoopt sterk genoeg te zijn, zodat ze samen met de N-VA een Vlaamse regering kunnen vormen. De N-VA heeft tijdens de campagne duidelijk gemaakt dat niet te zullen doen. 'Ik ben het over vrijwel niets eens met die partij en ik lust hun stijl ook niet', zei De Wever. Maar het zou wel eens kunnen dat na de verkiezingen de druk op de N-VA heel groot wordt om toch overstag te gaan.

2. Vivaldi is dood

De meest opvallende demarche in deze campagne kwam van premier Alexander De Croo. In plaats van de verdediging op te nemen van zijn regering-Vivaldi (Open VLD, MR, Vooruit, PS, Groen, Ecolo en CD&V), nam hij - net als CD&V overigens - er afstand van. Plots hield hij een pleidooi voor een centrumrechtse regering. 'Mijn voorkeur is een volgende federale regering met een centrumrechtse samenstelling.' Hij doelt daarmee op een regering met N-VA, Open VLD, MR, CD&V, en Les Engagés. Het is een vrij doorzichtige poging om de centrumrechtse kiezer te overtuigen voor de Vlaamse liberalen te stemmen. Op basis van de laatste peiling komt zo'n formatie evenwel maar aan 67 zetels, 9 te weinig om een meerderheid te vormen.

3. Staatshervorming gaat voorlopig in de koelkast
Wie vreest dat we na de verkiezingen opnieuw vertrokken zijn voor maandenlange onderhandelingen over een staatshervorming, kan wellicht gerust zijn. Geen enkele partij koppelt de start van een regering aan het voorafgaand onderhandelen van een communautair akkoord. Ook de N-VA niet. En dus gaan Franstaligen en Nederlandstaligen zich wellicht niet gaan opsluiten in een kasteel tot er een akkoord is over een staatshervorming, zoals in het verleden gebeurde. N-VA-voorzitter Bart De Wever stuurt aan op een tijdelijk minikabinet die de begroting saneert en is bereid premier te zijn van zo'n constallatie. En cours de route kan er onderhandeld worden over een staatshervoming. De vraag is of dat realistisch is, want andere partijen sturen aan op een volwaardige regering. Maar wie weet krijgen we sneller dan verwacht een regering?

4. We moeten besparen, maar geen enkele partij heeft een geloofwaardig plan
Op 19 juni, 10 dagen na de verkiezingen, krijgt België een rapport van de Europese Commissie over de begroting. De kans is reëel dat we op het strafbankje belanden, omdat onze uitgaven te snel stijgen en het begrotingstekort en schuld te hoog zijn. Dat kan op termijn leiden tot sancties en EU-toezicht op de begroting, al zal veel afhangen van de samenstelling van de volgende Europese Commissie.
In de verkiezingsprogramma's is van grote saneringsplannen evenwel bij geen enkele partij sprake. Uit berekeningen van het Planbureau, blijkt dat alleen de N-VA in de buurt komt van een begrotingstekort van 3 procent, de Maastrichtnorm. Alle andere partijen doen minder goed. Slechtste leerling van de klas is het Vlaams Belang die door heel veel nieuwe uitgaven te voorzien het begrotingstekort laat oplopen tot 7,6 procent.

5. Nek-aan-nek race in Franstalig België

De Franstalige socialisten van de PS of de Franstalige liberalen van de MR. Wie wordt op 9 juni de grootste? Dat is de belangrijkste vraag die speelt in Wallonië. Uit de laatste peiling scoorden ze elk 22,6 procent. In Brussel is de MR zelfs groter dan de PS. Wie de grootste is, maakt kans op het minister-presidentschap en maakt een grote kans er bij te zijn in de volgende regering. Tenzij er uiteraard voor gekozen wordt om met de kleinere partijen samen te gaan.