Verwarming en afkoeling voor iedereen

Bij collectieve verwarming wordt restwarmte - bijvoorbeeld van een fabriek, een afvalverbrandingsoven of de ondergrond - gebruikt voor de centrale opwarming van water. Een netwerk van goed geïsoleerde ondergrondse leidingen brengt dat verwarmde water tot in woningen of bedrijven in de buurt. Energie die anders verloren gaat, wordt zo op een duurzame manier hergebruikt. Bovendien wordt de capaciteit van één installatie verspreid over meerdere woon- of werkunits, en dat levert een aanzienlijke energiewinst op. 

In IJsland zijn negen op de tien inwoners aangesloten op een warmtenet dat gevoed wordt door warmwaterbronnen. In Europa is dat één op de tien. Koplopers zijn Denemarken, Zweden, Oostenrijk en Duitsland. Ook in België focussen gemeenten en bouwpromotoren steeds meer op collectieve verwarmingssystemen in woon- en werkwijken. Voorbeelden zijn Warmte@Zuid in Antwerpen, Les Pléiades in Visé, Bella Vita in Waterloo, het stadswarmtenet van Gent, de Bervoets-wijk in Vorst en het warmtenet van Brussel-Energie. 

‘Voor elk project moet je nagaan of het energietransport opweegt tegen de rendements- en duurzaamheidswinsten’, zegt Patrick Verdonck, contractmanager bij advies- en ingenieursbureau Antea Group. ‘De schaalgrootte is een belangrijke troef om hernieuwbare energie betaalbaar te maken voor een ruimer publiek. Een goed ontworpen warmtenet levert comfortabele warmte zonder extra kosten voor de gebruiker. Die kan bovendien rekenen op een hogere leveringszekerheid en wordt minder afhankelijk van de schommelende energieprijzen.’

Ook voor afkoeling 

‘Een warmtenet gebruikt warmteoverschotten op een nuttige manier’, bevestigt Hendrik-Jan Steeman van ontwerp- en designbureau Arcadis. ‘Maar helaas is een afvalverbrandingsoven niet overal beschikbaar. De nieuwe generatie koudenetten lost dat probleem op. Hierbij verwarmen lokale warmtepompen woningen op basis van lage-temperatuurrestwarmte uit bijvoorbeeld grondwater. Het afgekoelde water kan dan ergens anders in de wijk gebruikt worden voor onmiddellijke koeling, of wordt opnieuw opgeslagen in de ondergrond voor koeling op een later moment.’ 

In het woon- en winkelproject Quartier Bleu in Hasselt wordt zo’n koudenet geïnstalleerd. Daarmee kan ook energie uitgewisseld worden tussen gebouwen. De 800 woningen van de Hertogensite en het Janseniushof in Leuven worden op een gelijkaardige manier verwarmd en gekoeld. ‘De juiste bodemgesteldheid is een essentiële voorwaarde voor energieopslag in het grondwater’, weet Steeman. ‘En anders zijn er alternatieve mogelijkheden, zoals een gesloten buizensysteem met een vloeistof die warmte onttrekt of koude afgeeft aan de ondergrond.’