Wie wil die hondenstiel nog?

Si tous les dégoutés s'en vont, il n'y a que les dégoutants qui restent. Een plejade van politici kondigde de voorbije dagen en weken haar vertrek aan. Kamerlid en sterkhouder Wouter De Vriendt (Groen) houdt het voor bekeken, net als zijn partijgenoten Elisabeth Meuleman en Kristof Calvo. Bij de N-VA gaat het om de talentrijke Valerie Van Peel en Lorin Parys. CD&V zwaait onder meer de erudiete Koen Geens uit.

En bij Open VLD, waar de plaatsen heel duur zijn en nachten van lange messen plaatsvinden, stoppen bekende namen als Willem-Frederik Schiltz, Mercedes Van Volcem of Gwendolyn Rutten.

Natuurlijk zijn de redenen voor hun afhaken divers en is een vernieuwing van het politieke personeel ook een kans. Maar zowel bij afscheidnemende als bij parlementsleden die wel nog opkomen is de kritiek op de eigen stiel oorverdovend. De afkeer van het circus waar ze soms als kermisapen worden opgevoerd, neemt toe. Het opgesloten zitten in particratische structuren en in een systeem waarin je niets nog lijkt te kunnen realiseren zijn verzuchtingen die je over de partijgrenzen heen almaar luider hoort.

In een complexe wereld in transitie - op het vlak van geopolitiek, migratie, digitalisering, energie... - zoeken burgers houvast. Politici die met de zorgen van de mensen bezig zijn en niet met zichzelf. Paradoxaal genoeg zal onze vaderlandse politiek om beter te kunnen besturen eerst zichzelf moeten hervormen.

Met de verkiezingen van 2024 in zicht dringen existentiële vragen over ons politiek bestel zich op. Een set afdwingbare afspraken voor politieke integriteit is nodig. Het parlement moet worden versterkt en aanpassingen van het kiessysteem die minder macht aan de partijhoofdkwartieren geven zijn nodig. De versnippering tussen de bestuurlijke niveaus kunnen we ons echt niet meer permitteren. De beslissingslijnen moeten korter. Bevoegdheden regionaliseren mag geen taboe zijn, bevoegdheden die federaal moeten zijn weer herfederaliseren, evenmin.

Hermetische kastelen

De uitspraak dat politici zich vooral niet moeten terugtrekken in hermetische kastelen maar 'met de problemen van de mensen bezig moeten zijn' is populistisch. De politieke besluitvorming op orde krijgen is een voorwaarde om weer doortastender beleid te kunnen voeren, en zo het vertrouwen te herwinnen.

België heeft nood aan een slagkrachtige, gedigitaliseerde en snelle justitie. Dat bewees het trieste voorval van het Tunesische uitleveringsverzoek voor Abdesalem Lassoued dat in een kast was blijven liggen. Steevast klinkt dan dat justitie onvoldoende geld heeft. Maar justitie wordt, in vergelijking met andere landen, helemaal niet ondergefinancierd. Het beleid en de processen moeten beter.

Hetzelfde op Vlaams niveau. De onderwijskwaliteit daalt dramatisch. Meer geld! Maar ons onderwijs is niet ondergefinancierd. Leraren werken in Vlaanderen minder uren dan het internationale gemiddelde, zijn tijdens die werkuren minder dan gemiddeld bezig met lesgeven en er zitten minder leerlingen in hun klas dan gemiddeld. Performantie is veel meer dan geld. Het zit hem in het voeren van een helder beleid.

Voor beter bestuur moeten overbodige tussenschotten weg (politieke niveaus én niveaus als scholenkoepels, oeverloze overlegorganen...). Helder bestuur legt de verantwoordelijkheid heel duidelijk in één hand. Met een parlement als echte waakhond. Dat ideaalbeeld staat ver af van onze politiek vandaag.

Moeilijke politieke hervormingen zijn een voorwaarde sine qua non om politiek weer aantrekkelijker te maken voor toptalent. En dat toptalent is broodnodig voor beter bestuur en voor het herwinnen van het respect. Waar wachten politici op om zich te verenigen rond goed bestuur?