Welke prijs willen we betalen voor Europese klimaatforcing?

Het dossier Ineos veroorzaakt niet alleen reuring in Vlaanderen. Het wordt met argusogen bekeken in heel industrieel Europa. 'De vernietiging van de vergunning voor Ineos gaat door merg en been. Ze roept grote vragen op over de rechtszekerheid, alle grote bedrijven spreken daarover', zegt de Europese topman van ArcelorMittal, Geert Van Poelvoorde, in een interview met De Tijd.

In de vernietiging van een al verkregen vergunning voor een ethaankraker van Ineos door de Raad voor Vergunningsbetwistingen liet een rechter weinig heel van het werk van de Vlaamse regering. Het besluit van minister van Omgeving Zuhal Demir - door te verwijzen naar stikstofdrempels uit de ministeriële instructie - dat geen significante milieueffecten zouden optreden, was volgens hem 'routinematig en achteloos' genomen. Dat haalt het hele stikstofkader in Vlaanderen onderuit. De Vlaamse regering engageerde zich vorige week tegenover Ineos dat ze dat complexe dossier in enkele maanden rechtgetrokken krijgt. Het is de vraag hoe ze dat gaat doen.

Van Poelvoorde bestempelt het geval-Ineos terecht als niet minder dan 'een catastrofe', niet alleen voor het bedrijf zelf, maar ook voor Vlaanderen als economische regio. Daarbij is de juridische onbesuisdheid en het 'routinematig en achteloze' optreden van minister Demir één ding.

Een ander ding is het groene kader dat Europa oplegt aan zijn lidstaten en dat Vlaanderen als dichtbevolkte regio, met een stevige industrie rond de havens en een intensieve agro-industrie, als een van de hardste treft. Fundamenteel zit de hele Europese industrie daarmee in een wankel schuitje.

Het is een politieke keuze van Europa, met de afscheidnemende commissaris Frans Timmermans op kop, om voorop te lopen in de klimaatstrijd. De Green deal, meer koolstoftaksen, de introductie van een milieunorm in de internationale handel, de aankomende natuurherstelwet... Dat Europa de klimaatforcing voert, is principieel een moedige keuze. De strijd is vitaal voor onze planeet, voor onze kinderen en kleinkinderen. Dat Europese bedrijven door de Europese klimaatverplichtingen die nergens zo streng zijn de klimaatomslag sneller moeten maken, willen we ook nog verdedigen.

Maar we moeten niet naïef zijn. Er zullen van bedrijven én van burgers enorme inspanningen worden gevraagd, die samen gaan met een hoge prijs. We moeten er ons goed van bewust zijn dat de keuze voor minder stikstof en minder CO2 Europa voor een stuk zal de-industrialiseren. Industrie die intussen elders, op diezelfde planeet, wordt uitgebouwd met minder dwingende klimaateisen.

Dat zet de noodzaak aan wereldwijde bindende afspraken op de volgende klimaattop nog maar eens op scherp. Maar ook aan doordachte wetgeving op Europees en op Vlaams niveau. Als de Europese industrie en landbouwbedrijven enorme klimaatinspanningen moeten leveren, hebben ze recht op een geleidelijk, consequent en doordacht juridisch en wetgevend kader. Al te vaak is dat niet het geval.