Vrede op korte termijn

De prijs voor diplomatieke pretbederver van de dag ging donderdag naar Benjamin Netanyahu. De Israëlische premier maakte voorbehoud bij de deal die Israël en Hamas enkele uren eerder hadden gesloten over een staakt-het-vuren in de 15 maanden durende oorlog in de Gazastrook. Volgens Netanyahu had de Palestijnse beweging het akkoord ondermijnd door extra eisen te stellen. Hamas ontkende de beschuldigingen.

De demarche van Netanyahu illustreert de fragiliteit van het Gaza-akkoord, dat tot stand kwam onder bemiddeling van de Verenigde Staten, Egypte en Qatar. De deal verschilt weinig van het voorstel dat de Amerikaanse president Joe Biden in mei zonder succes op tafel legde. Alleen zijn de omstandigheden nu helemaal anders. Samengevat: Biden verlaat het Witte Huis om plaats te maken voor Donald Trump.

De machtswissel die maandag plaatsvindt in Washington, D.C. zorgt wereldwijd voor nervositeit over potentiële calamiteiten, gaande van een handelsoorlog met China over een tarievenslag met Europa tot landjepik in Panama en Groenland. Het Midden-Oosten is daarbij geen uitzondering, zeker niet omdat Trump zich in zijn eerste ambtstermijn ontpopte als een trouwe bondgenoot van Israël en Netanyahu.

Trump claimde woensdag als eerste de eer voor de doorbraak in de toenadering tussen Hamas en Israël. Daarmee snoepte hij een laatste opsteker af van Biden, die zijn presidentschap had willen afsluiten met een vredesdeal in de Gazastrook. Maar het was Steve Witkoff, de Midden-Oostengezant van Trump, die naar verluidt de doorslag gaf - vooral door Netanyahu onder druk zetten.

De timing is cruciaal: het akkoord gaat zondag in, een dag voor de eedaflegging van Trump. Maar het is de vraag of de deal meer is dan een oplossing op de korte termijn. De Israëlische regering heeft nog steeds niet ingestemd met de eerste fase van het staakt-het-vuren. De onderhandelingen over volgende fases, waaronder de volledige terugtrekking van Israël uit Gaza, moeten nog beginnen.

Het lijdt weinig twijfel dat het Witte Huis onder Trump een uitgesproken pro-Israëlische koers zal volgen. Dat was ook zo in zijn eerste ambtstermijn toen hij een 'vredesplan' voorstelde dat volledig op maat van Israël was geschreven. Trump was toen evenzeer de drijvende kracht achter de toenadering tussen Israël en een resem moslimlanden in het Midden-Oosten.

Het is dan ook zo goed als zeker dat Trump zijn oude agenda weer zal opnemen om het Midden-Oosten in een nieuwe plooi te leggen. Alleen dreigt hij daarbij voorbij te gaan aan het droeve lot van de 2 miljoen Palestijnen die opgesloten blijven in een kapotgeschoten Gazastrook. Zij blijven spijtig genoeg buiten het bereik van een transactionele president.