Noord en zuid moeten praten, want het is op

In een zeer zeldzaam dubbelinterview trappen Bart De Wever (N-VA) en Paul Magnette (PS) vandaag de Noord-zuidverkiezingsreeks af van de zusterkranten De Tijd en L'Echo. Gesprekken over de taalgrenzen heen zijn op zich al een zeldzaamheid. Jawel, Groen en Ecolo verbinden hun lot aan elkaar en treden op als één fractie, CD&V en Les Engagés zeggen als tandem te zullen optreden, maar in de feiten zien we dat politici van de twee gemeenschappen duizend keer meer over dan met elkaar spreken. Vandaar dit initiatief.

De Wever-Magnette is een geladen debat en meteen een voorproefje van wat door de verkiezingsuitslag een gedwongen gesprek wordt. De kans is groot dat de beide partijvoorzitters elkaar na 9 juni met of tegen hun zin ontmoeten in formatiegesprekken. De PS is volgens de peilingen nog altijd de grootste partij in Franstalig België.

Aan Vlaamse kant staat de N-VA op verlies, maar neemt ze toch de tweede plaats in, na het Vlaams Belang. Aangezien de partij van Tom Van Grieken niet wenst deel te nemen aan het federale bestuursniveau en alle Franstaligen weigeren met het Vlaams Belang aan tafel te zitten, is de N-VA zelfs met een verkiezingsnederlaag toch weer een factor.

De verschillen in visie op hoe het verder moet met dit land, op wat er sociaal-economisch en budgettair moet gebeuren, zijn huizenhoog tussen de centrumrechtse Vlaams-nationalist en de centrumlinkse socialist.

De Wever heeft geen goed woord over voor het beleid van de regering-De Croo 'onder PS-dictaat'. Hij verwijt de PS schuldig verzuim in het laten oplopen van het begrotingstekort en in het bedienen van zij die niet werken, in plaats van te belonen wie wel werkt en onderneemt. In één adem wrijft hij het PS-beleid ook een zware verantwoordelijkheid aan voor de groei van extreemrechts in Vlaanderen.

Magnette verdedigt Vivaldi en is trots op de gecreëerde jobs en de afname van de armoede. Hij verzet zich tegen te harde saneringen - l'austérité zou de economie naar de afgrond doen glijden - en tegen het uiteendrijven van de gemeenschappen in dit land.

Ondanks die hemelsbrede tegenstellingen kunnen De Wever en Magnette, net als meerdere andere partijen die zich in het centrum bevinden, door de omstandigheden gedwongen worden toch samen een regering te vormen.

Daarbij is common ground nodig. Op één pertinent punt hebben de PS en de N-VA ondanks de immense verschillen wel een gemeenschappelijke ambitie: de werkenden met lage lonen moeten meer gehoord worden. Het valt gewoonweg niet uit te leggen dat het verschil tussen werken en niet werken zo klein is, of dat het in enkele gevallen zelfs meer loont om niet te werken.

De olifant in de kamer is evenwel dat het begrotingstekort de komende jaren oploopt tot een totaal onhoudbare 45 miljard euro. Krijgen we daar geen begin van een oplossing voor, dan ondermijnt dat ook elke sociale politiek in de toekomst. Hoe lossen we dat op? Elk verkiezingsdebat, maar ook elk formatiegesprek, elk regeerakkoord, moet daarmee beginnen.

Hoe creëren we common ground om de grote bedreiging aan te pakken die boven alle beleidsdomeinen en alle beleidsniveaus hangt? Als vanzelf kom je dan bij hervormingen uit. Van de belastingen, van de sociale zekerheid, van inkomsten en uitgaven. Maar ook van de staatsstructuur zelf. Want het geld is op. Het is op.