Meer macht voor Europa

Van Italië over Frankrijk tot Nederland, een golf van eurofobie trekt door West-Europa. Bij de jongste verkiezingen in Nederland werd een partij die in haar programma pleit voor een Nexit - een exit van het land uit de Europese Unie - veruit de grootste. In Vlaanderen staat, op zes maanden voor de verkiezingen van 9 juni, een partij met een eurofoob discours los op kop.

Ondertussen zijn lidstaten elkaar de loef aan het afsteken met nationale subsidies en interne concurrentie, in plaats van één Europese vuist te vormen tegen de economische 'America First'-politiek van president Joe Biden, die industriële bedrijven naar de VS lokt met miljardensubsidies.

De burger voelt zich cultureel en sociaal vervreemd, bedrijven ervaren Europa als een belemmerende, papieren tijger. Opiniemakers zetten de Europese traagheid en verdeeldheid graag in de verf. En toch. Zodra we een grote schok beleven, of het nu gaat over de uitbraak van een pandemie of twee oorlogen aan de grenzen van Europa, kijken we naar datzelfde vermaledijde Europa. Terwijl anti-EU-partijen opgang maken, is Europa nog nooit zo nodig geweest als nu.

Tegen die achtergrond houdt professor Marc De Vos een opmerkelijk pleidooi in zijn nieuwe boek 'Grootmacht Europa' en in een interview in onze weekendkrant. Europa moet behalve voor economische soft power ook gaan voor hard power. Zoals een grootmacht, met een defensie, met volle beslissingsmacht over onze veiligheid en over de Europese grenzen. Met een eengemaakte markt voor militaire investeringen, artificiële intelligentie of ruimtevaart. De Vos pleit voor een Europese superstaat in meerdere lagen, met eigen belastingen. De instellingen, de bevoegdheden, de geldstromen, die moeten allemaal veranderen richting meer Europa.

Op 9 juni staan bijzonder complexe en grote uitdagingen op het spel: voor veiligheid, klimaat en industrie, migratie, en strategische autonomie voor energie en voedsel.

Willen we in Europa meer een vuist kunnen maken, dan is voor al die thema's méér Europa de juiste richting. Daarin heeft De Vos gelijk. Alleen kan dat niet boven de hoofden van de burger. We zijn een continent dat prat gaat op democratische waarden. Elke machtsoverdracht naar Europa bevindt zich momenteel in een problematische zone. Mochten we vandaag in een referendum aan de Europese burgers vragen of er meer macht naar Europa moet, valt te vrezen dat het op een njet, nej, nem, non, no, neen botst.

Tot hoever kan en mag grootmacht Europa reiken? In de aanloop naar 9 juni dreigen die zo belangrijke debatten zich weer in vakjargon ver van de burger af te spelen. Als ze zich al afspelen. In ons land vallen de Europese verkiezingen samen met die voor de federale kamer en de regionale parlementen, en zullen ze nog maar eens helemaal in de schaduw van die laatste twee staan. Terwijl beslissingen op het Vlaamse of het Belgische federale niveau in een Europees carcan zitten. Over dat keurslijf wordt nauwelijks gerept.

Misprijzen voor de burger die het allemaal niet begrepen heeft, is echter ongepast en ondemocratisch. Er resten nog zes maanden om dat hermetische Europa te vertalen in begrijpelijke taal en de verkiezingen ook, en vooral, daarover te laten gaan. Europa moet de stem van de burger niet omzeilen, maar moet die burger overtuigen.