De kracht van colère

Het Vlaams Belang is de grote winnaar van de Vlaamse, federale en Europese verkiezingen van 26 mei. Dat is, met driekwart van de stemmen geteld, de belangrijkste conclusie die zich in alle duidelijkheid aftekent.

Het brengt ons psychologisch niet eens terug naar Zwarte Zondag in 1991, toen het Vlaams Blok 10 procent van de stemmen haalde. Het brengt ons eerder terug naar 2004, toen een kwart van de Vlamingen op het Vlaams Blok stemde.

Dit is een zware schok die tot naschokken zal leiden. Dit is de eerste nederlaag van N-VA-voorzitter Bart De Wever, ook al blijft de N-VA met vlag en wimpel de grootste partij van Vlaanderen. CD&V lijkt ondanks het verwachte ‘Hilde-effect' de grote verliezer te worden en boekt haar slechtste score ooit. Ook Open VLD en de sp.a zakken af naar een historisch dieptepunt. Groen ziet niet de verwachte brede groene golf over Vlaanderen rollen.

Dit zijn namelijk verkiezingen van extremen, waarbij het midden wegzakte. Behalve extreemrechts kan alleen extreemlinks écht blij zijn met deze verkiezingen. Voor het eerst in een halve eeuw stemt Vlaanderen communisten in het parlement.

De grote vraag is nu, zodra het stof valt, wat de komende weken en maanden kan worden gedaan om de kracht van die colère om te zetten in beleid. Een antwoord op die vraag formuleren valt in de eerste plaats op de schouders van de N-VA, die ondanks de nederlaag de grootste partij blijft. Dat zal tot een nieuwe discussie over het cordon sanitaire leiden. Maar het zal ook snel leiden tot de vraag of de door de N-VA geleide aftredende centrumrechtse Vlaamse regering kan voort regeren. Ze haalt ondanks haar verlies namelijk nog altijd een ruime meerderheid.

Psychologisch zal dat bijzonder lastig worden, na de mokerslag die de kiezer de regeringspartijen deze zondag uitdeelde. Maar mathematisch kan het. Er is een meerderheid. Het lijkt er op dat de enige andere mogelijkheid in Vlaanderen een coalitie is van christen-democraten, liberalen, socialisten én groenen, maar ook dat wordt nipt.

Federaal lijkt het er op dat ofwel de liberalen ofwel de socialisten de grootste politieke familie worden in de Kamer. Toch is nu al duidelijk dat het bijzonder lastig wordt het signaal van de Vlaamse kiezer en dat van de Franstalige kiezer tegelijk ernstig te nemen. Voorlopige cijfers leren dat de MR zeker niet vooruitgaat, waardoor het linkse blok in Franstalig België nog groter wordt en met een winnende PTB zelfs radicaler.

Hoe je dat kan verzoenen met een Vlaanderen dat niet alleen extreemrechts maar nog altijd met een meerderheid centrumrechts stemt, is een vraag waar op dit moment niemand het antwoord heeft.