Wie komt er op voor ondernemerschap in dit land?

Wie komt er eigenlijk op voor ondernemerschap in dit land? In verkiezingstijden blijkt het thema erg afwezig. Niet alleen spindoctors, ook veel politici zelf denken dat er geen stemmen mee te winnen zijn.

Daardoor dreigt het discours van extreemlinks - dat ondernemers vooral te wantrouwen zijn - weinig tegenkanting te krijgen. In debatten zal het nog meevallen. Maar dat is dan louter defensief. Iets anders is dat partijen zelf proactief uitpakken met een positief narratief over ondernemerschap.

‘Sommige mensen beschouwen privéondernemingen als roofzuchtige tijgers die neergeschoten moeten worden’, zei Winston Churchill. ‘Anderen zien ze als koeien die ze kunnen melken. Niet genoeg mensen bekijken een ondernemer als een gezond paard dat een stevige wagen trekt.’

Haters gonna hate

Haters gonna hate, zingt Taylor Swift. Haters zijn nu eenmaal haters.  Voor je psychologisch welzijn kan die uitspraak een wijze tip zijn. Maar landen waarin ondernemers een zwakke maatschappelijke status genieten, zitten wel degelijk met een probleem, heeft de wetenschap aangetoond. Ondernemerschap is een van de belangrijkste factoren voor innovatie, jobcreatie en het vervullen van de economische behoeften.

Aan geld voor klimaatinvesteringen is geen gebrek, zei Pierre Wunsch, de gouverneur van de Nationale Bank, onlangs. ‘De uitdaging is gewoon voor investeringen rendabele businesscases vinden, via de juiste subsidies of belastingen.’ De discussies gaan tegenwoordig wel heel vaak over subsidies. Die hebben weinig met ondernemerschap te maken. Een ondernemer is alert genoeg en durft risicovolle kansen te benutten. Een maatschappij heeft zulke mensen nodig.

Onwerkbare fuik

Al vele jaren pleit ik voor een regelmatige doorlichting van allerlei voorschriften die het voor innovatieve bedrijven met nieuwe ideeën moeilijk maken. Maar kijk eens welke regelgeving er de voorbije jaren allemaal is gekomen, bijvoorbeeld vanuit de Europese Unie. Ook nationale overheden, bij ons de federale en Vlaamse, hebben op dat vlak weinig doordachtheid getoond. Met kwalijke gevolgen voor de toekomst van onder andere de industrie, terwijl we die zo hard nodig hebben voor onze economische toekomst.

De overheid werkt zich vaak in een onwerkbare fuik. Daar geraakt ze niet meer uit. Het ontbreekt zelfs aan de moed toe te geven dat ze zichzelf erin heeft gewerkt. Dat gebeurt niet noodzakelijk met voorbedachten rade, maar dat maakt het niet minder kwalijk. Integendeel.

In verkiezingstijden eenzijdig debatteren over hoeveel meer belastingen geheven kunnen worden op ondernemers en ondernemingen getuigt sterk van een tunneldenken op korte termijn. Als politici naar de ondernemer kijken als een koe die ze kunnen melken, gaat dat dan door tot alleen een karkas overblijft?

We moeten er vooral voor zorgen dat een gezonde vernieuwing van het economisch weefsel mogelijk blijft. Dat begint bij het besef dat we ons op een hellend vlak bevinden waarin de sfeer van het overheidsingrijpen sluipend de hele maatschappij besmet. Voor elk probleem naar de overheid kijken en denken in termen van regelgeving en subsidies doet ons compleet vastlopen. Niet alleen dreigt dat de andere actoren in de maatschappij - de ondernemingen, de civiele maatschappij en de zelfredzaamheid van burgers - te verpletteren, de overheid zal zich ook compleet vertillen.

Wie wil nog luisteren als je waarschuwt voor een tijdgeest waar mensen zich tegen de vrije markt keren en voor almaar meer staatsinmenging kiezen? Hoe bieden we weerwerk aan de overdosis wetten, regeltjes, taksen en belastingen die ondernemers belet een innoverende rol van waardecreatie te spelen?

Daar zou het in deze verkiezingen wat meer over mogen gaan.