We hebben nood aan een echt investeringsbeleid

De bedrijfsinvesteringen hebben vanaf eind 2021 tot vorige zomer een spectaculaire weg afgelegd. Ze klommen in die periode zo’n 16 procent hoger, en dat in onzekere omstandigheden. In de laatste maanden van vorig jaar doken de bedrijfsinvesteringen evenwel 8,5 procent lager.

Volgens de Nationale Bank werd die terugval versterkt door een paar specifieke transacties. Toch is er wellicht meer aan de hand en lijkt voor de bedrijfsinvesteringen weer een mindere periode aangebroken. Dat valt minder op dan specifieke bedrijfsverhalen, maar heeft potentieel veel grotere gevolgen voor onze toekomstige welvaart.

Voor de bedrijfsinvesteringen is de rendabiliteit van de bedrijven een cruciale factor. En die staat de jongste kwartalen onder druk.

Zoals te verwachten viel, moeten de meeste bedrijven een belangrijk deel van de forse loonstijgingen opvangen in hun marges. De macro-economische indicator van de brutowinstmarge is sinds begin 2023 al met 8 procent gezakt. Dat suggereert dat er een verdere daling van de bedrijfsinvesteringen zit aan te komen.

Daarnaast is de rente gestegen en zijn de kredietvoorwaarden moeilijker geworden (al kwam daarin de jongste maanden alweer wat beterschap), ligt de capaciteitsbezetting in de industrie duidelijk onder het langetermijngemiddelde (en in de chemie, de staal- en de textielnijverheid zelfs op het laagste niveau ooit) en blijven de economische vooruitzichten onzeker. Dat schept niet meteen een klimaat om volop te investeren. Ook de onzekerheid rond vergunningen helpt uiteraard niet.

Extra verontrustend

Naar de perikelen bij de busbouwer Van Hool gaat veel aandacht, maar een duidelijke terugval van de bedrijfsinvesteringen in onze hele economie vormt een groter risico voor onze toekomstige welvaart. Het moeilijke investeringsklimaat is extra verontrustend omdat we staan voor een periode waarin we net veel meer investeringen nodig hebben. Onder meer voor de duurzame transitie, voor de digitalisering en om de productiviteitsgroei op te krikken.

Later dit jaar verlaagt de Europese Centrale Bank haar beleidsrente opnieuw, wat de bedrijfsinvesteringen kan ondersteunen. Onze beleidsmakers moeten meer aandacht hebben voor de concurrentiepositie van onze bedrijven en werk maken van vlottere vergunningsprocedures. Dat zijn maatregelen die weinig of geen geld kosten, maar toch een duidelijke positieve impact op de economische activiteit hebben.

Daarnaast moeten onze overheden zelf meer investeren. Belgische overheden investeren al decennia veel te weinig, terwijl productieve overheidsinvesteringen tot de meest effectieve overheidsuitgaven behoren en een hefboom zetten op de investeringen van de privésector. Zelfs binnen het huidige budgettaire kader zouden onze overheden de ruimte moeten vinden om meer te investeren - in de meeste andere Europese landen lukt dat wel. Een echt investeringsbeleid is de beste garantie voor een sterkere toekomstige welvaart.