Wankelen op de glazen klif

De glazen klif is de naam voor een psychologisch fenomeen waarbij een vrouw als leider naar voor wordt geschoven als de mannelijke leiders het allemaal niet meer weten. De situatie lijkt hopeloos. De gedoodverfde leiders houden zich angstvallig op in de schaduw of likken hun wonden in de wetenschap dat weinig eer te rapen valt in een verziekte situatie. De kans op falen en blijvende imagoschade is te groot.

Een vrouw mag het puin ruimen, omdat de kingmakers menen dat ze weer aan de kant geschoven kan worden als hun dat uitkomt. Als the usual suspects de kust opnieuw veilig achten om de touwtjes in handen te nemen, wordt de vrouw genadeloos van de klif geduwd.

De uitleg is evident: haar incompetente leiderschap heeft tot een schier uitzichtloze situatie geleid. Toegegeven, het duwtje van de klif is pijnlijk en gênant, maar er was geen andere optie. Gelukkig staan de redders des vaderlands als vanouds klaar om de kastanjes uit het vuur te halen.

Het zegt u niets? Welaan dan, hier komt Theresa May.

Net voor een brexitmeeting in Chequers zet de Britse premier May de puntjes op de i. De taxi’s staan klaar aan haar buitenverblijf. Ministers die denken haar onder druk te zetten door ontslag te nemen leveren onmiddellijk hun dienstwagen in en worden met de taxi naar het station gereden. Bij aankomst op Chequers worden alle ministers verplicht smartphones en -watches af te geven zodat geen heimelijk overleg of medialekken mogelijk zijn.

May lijkt haar slag thuis te halen. Het voltallige kabinet stemt in met een relatief soft brexitplan. Kamikaze en huichelaar par excellence Boris Johnson brengt zelfs een toast uit op het leiderschap van May. Hij stelt voor een opiniestuk te schrijven om de merites van het nieuwe brexitplan in de verf te zetten.

Ontslagen

Terug naar af. Enkele dagen later regent het ontslagen. Eerst minister voor de Brexit David Davis, later Johnson zelf. Slaan de brexiteers op de vlucht? Niets is minder waar. Het is de kroniek van een aangekondigde moord: de duw van de glazen klif.

Net na het brexitreferendum ontweek de ene na de andere brexitsterkhouder de rol van eerste minister, in het volle besef dat de situatie voor hen uitzichtloos en te schadelijk was. May liet zich gewillig de glazen klif op manoeuvreren. Ze heeft misschien het charisma van een natte dweil maar bleek uiteindelijk toch niet zo’n gewillige pop-aan-touwtjes als de powers that be hadden gehoopt.

Het doodsvonnis is nu onvermijdelijk getekend, al kan de uitvoering even op zich laten wachten. Een vertrouwensstemming kan maar één keer per jaar uitgeroepen worden. Als de harde brexiteers nu een vertrouwensstemming verliezen, staan ze machteloos bij de echte onderhandelingen met Europa later op het jaar. Wie te vroeg in de ring stapt, is eraan voor de moeite.

De glazen klif is geen politiek fenomeen. Ze komt in allerlei vormen en gedaanten voor in het bedrijfs- en academische leven. Daarom, als verrader van mijn eigen kunne, enkele welgemeende waarschuwingen voor vrouwelijke leiders die in een cynische werkomgeving moeten overleven.

Wantrouw de man die een mooie leidinggevende rol weigert. Het ligt niet in onze aard om te weigeren, geloof me. Wantrouw mannelijke collega’s die een coalitie vormen om jou op de troon te hijsen. De situatie is wellicht minder rooskleurig dan je denkt. Als je niet weet wat op het menu staat, ben je wellicht het menu.

Maak geen beloftes zodat je achteraf niet gegijzeld kan worden door de eisen van je eigen ‘queenmakers’. Kondigt een leidinggevende zijn vertrek aan en bestempelt hij je als zijn gedoodverfde opvolger? Let op, de kans is niet denkbeeldig dat hij er eerst een zootje van gemaakt heeft en er spoedig lijken uit de kast vallen. Hoed je voor een eventuele triomfantelijk terugkeer, net als je de boel eindelijk hebt opgekuist.

Cynisch? Misschien. Mais une femme avertie en vaut deux.