Technoglobalisme

Bij de officiële start van dit nieuwe decennium wil ik verder vooruitkijken dan de verbanning van de Amerikaanse president Donald Trump op Twitter. Twintig jaar ver in deze gouden eeuw zijn er voor mij nog maar vier memorabele dingen. Digitaal werd normaal, China werd wakker, we reden in 2008 bijna de financiële dieperik in, en een onnozel virus zette de wereld stop.

Scott Galloway, ook bekend als de grote GAFA-basher, voorspelt dat 2021 ‘minder verschrikkelijk’ zal zijn. Hij meent ook dat, als we eindelijk weer op reis mogen, het aandeel van Airbnb door het dak zal schieten. Mogelijk. Ik was het vaak grondig oneens met Galloway, maar de relatie tussen politiek en technologie kan het volgende decennium intens kleur geven.

Toen Trump aan de macht kwam, kregen de Amerikaanse techreuzen een collectieve beroerte. De nieuwe president had een bloedhekel aan Silicon Valley. Hij spuwde openlijk zijn gal over bedrijven als Amazon. Dat had ook veel te maken met Jeff Bezos, de eigenaar van The Washington Post en de oprichter-grootaandeelhouder van Amazon, die geen kans liet liggen om Trump te hekelen. Maar het antitechnologiesentiment zat veel dieper dan de figuur van Trump. De Democratische presidentskandidaat Elizabeth Warren bijvoorbeeld baseerde haar kandidatuur op het opbreken van big tech.

Tikje op de vingers

De jongste maanden is in de VS een ongeziene heksenjacht bezig. In Europa kenden we dat al langer. Margrethe Vestager streed als EU-Commissielid voor Concurrentie jaren tegen bedrijven als Google, Amazon en Apple. Ze verplichtte Apple 13 miljard euro aan achterstallige belastingen te betalen en gaf Google een boete van 5 miljard dollar wegens zijn Android-monopolie.

Vervelend voor die bedrijven, maar laat ons eerlijk zijn:  5 miljard is voor Google een tikje op de vingers. En het was ook ‘maar’ de Europese Commissie. Zij waren tenslotte Amerikaanse bedrijven. Daar voelden ze zich helemaal safe.

Maar de wind is plots 180 graden gedraaid. Op 9 december werd Facebook aangeklaagd door de Amerikaanse Federal Trade Commission, met steun van de procureurs-generaal van 48 staten, ook die van Californië. De aanklacht is stevig. Ze verwijten Facebook jarenlang misbruik van zijn monopoliepositie, en eisen dat het bedrijf opgebroken wordt.

Twee maanden eerder werd Google door de Amerikaanse justitie aangeklaagd in de grootste antitrustzaak in jaren. Ik herinner me nog levendig die tegen Microsoft in 1998. Het bedrijf werd aan de schandpaal genageld omdat het zijn browser Internet Explorer gratis weggaf en hem gebundeld had met Windows. Microsoft-CEO Bill Gates reageerde geërgerd en ontweek de vragen. De haat tegen de bekrompen achterlijkheid van de overheid droop eraf. Twintig jaar later lijkt het gratis weggeven van een browser een non-issue. Microsoft is trouwens sterker dan ooit.

China

De spectaculairste evolutie is dat de technologiereuzen ook in China van hun voetstuk vallen. Het annuleren van de beursgang van ANT Financial, duidelijk georkestreerd door de communistische partijtop, was een publieke karaktermoord op topman Jack Ma. Dat we hem sindsdien niet meer hebben gezien, toont dat de Chinese overheid de macht van de technologie wil inperken. Niet ANT Financial zal de portemonnee van de Chinees beheren, wel de Communistische Partij, die er haar eigen virtuele cryptomunten wil instoppen.

Die globale fenomenen sturen, wordt een uitdaging. Met lokale politiek en regelgeving lukt dat niet. Big tech heeft zonneklaar gemaakt dat de markten en de economie wereldwijd worden herverkaveld en dat landen afzonderlijk daar geen vat meer op hebben.

Jammer genoeg hebben we anno 2021 geen instrumenten om zo’n ontwikkelingen globaal aan te pakken. Dag Hammarskjöld, de secretaris-generaal van de Verenigde Naties van 1953 tot 1961, verwoordde het briljant: ‘The United Nations was not created to bring us to heaven, but to save us from hell.’ Ze bieden vandaag dan ook geen soelaas. De technologische revolutie heeft de ultieme suprematie van individuele landen ingehaald. Het wordt hoog tijd dat we in deze eeuw werk beginnen te maken van pragmatische geopolitieke instrumenten. Ik hoop dat ik het nog mag meemaken.

Peter Hinssen

Innovatieondernemer en partner nexxworks