State of the Union | Zit er logica in de buitenlandse politiek van Trump?

Om zijn buitenlands beleid vorm te geven rekende Donald Trump tijdens zijn eerste termijn als Amerikaans president vooral op oudgedienden van de Republikeinse Partij zoals Jim Mattis, Mike Pompeo en John Bolton. Zijn huidige ‘team buitenland’ bestaat vooral uit loyale MAGA-militanten (Make America Great Again). Zijn de Verenigde Staten onder Trump überhaupt nog geïnteresseerd in het leiderschap van het internationaal systeem en in het handhaven van regels en het vrijwaren van internationale vaarroutes? Of schakelen de VS zich de facto in in een wereld van invloedssferen, waar grootmachten als China in Azië, Rusland in Oost-Europa en de Verenigde Staten in Noord-Amerika hun zin kunnen doen?

De rest van de wereld kan alleen maar vaststellen dat de regering-Trump neigt naar een wereld waarin realpolitik heerst, waarin grote landen doen wat ze willen en kleinere weinig andere keuze hebben dan hun lot te accepteren. Trump blijft herhalen dat hij graag Groenland zou inlijven bij de VS. Hij vindt dat Canada alleen een toekomst heeft als 51ste staat van Amerika, terwijl het strategische Panamakanaal de facto opnieuw onder Amerikaanse controle moet komen.

Trump ziet zichzelf als de grote staatsman die deals kan sluiten, productie kan terugbrengen naar de VS, oorlogen kan beëindigen en overal vrede kan stichten. Hij doet dikwijls zijn beklag dat hij de Nobelprijs voor de Vrede niet heeft gekregen in zijn vorige termijn, terwijl Barack Obama die wel kreeg, heel vroeg in zijn eerste ambtstermijn in 2009. Totaal onverdiend, volgens Trump.

Hopeloos verdeelde Republikeinen

Als het over buitenlandse politiek gaat, is de Republikeinse Partij hopeloos verdeeld. Drie kampen dingen naar Trumps gratie.

Eerst en vooral zijn er de (wees)kinderen van Ronald Reagan - de primacists - die nog altijd geloven in het onbetwiste Amerikaanse leiderschap in de wereld. Zij zien de waarde in van de traditionele bondgenoten in Europa en Oost-Azië. Ze zijn het met Trump eens dat die meer moeten doen, vooral meer geld uitgeven aan hun eigen defensie, maar ze geloven oprecht dat de NAVO en de militaire allianties met Japan, Zuid-Korea en Taiwan ‘krachtvermenigvuldigers’ (force multipliers) zijn voor de VS. Tot dat kamp behoren de minister van Buitenlandse Zaken Marco Rubio en de nationale veiligheidsadviseur Mike Waltz.

Het tweede kamp wil de Europeanen zelf laten instaan voor hun veiligheid en prioriteit geven aan Azië. Vooral aan China, dat volgens hen de zwaarste dreiging vormt, zowel militair als economisch. De prioritizers, zoals minister van Defensie Pete Hegseth en zijn adviseur in het Pentagon, Elbridge Colby, geloven niet dat Amerika twee oorlogen op twee fronten tegelijk kan voeren, zowel tegen Rusland in het oosten van Oekraïne als tegen China over Taiwan. Die groep vindt dat de Europeanen het best het dagelijks bestuur van de NAVO overnemen. Ze verzet zich stevig tegen een bindende Amerikaanse veiligheidsgarantie voor welke Europese vredesmacht ook na een eventueel staakt-het-vuren in Oekraïne.

De laatste groep vindt dat Amerika zich moet terugtrekken uit de rest van de wereld en wil de militaire voetafdruk van de VS in het buitenland begrenzen. De restrainers, zoals de directeur van de Nationale Inlichtingendienst Tulsi Gabbard en vicepresident J.D. Vance, hebben een invloedrijke supporter in Elon Musk, die maar wat graag de schaar wil zetten in het defensiebudget. Hun analyse van de voorbije dertig jaar is dat VS de fundamentele fout hebben begaan om zowel economische globalisering te promoten als zich vast te rijden in forever wars in Afghanistan en Irak, die de Amerikanen enorm veel bloed en geld hebben gekost. De oorlog in Oekraïne zien ze in hetzelfde licht. Daarom willen ze zo snel mogelijk een vredesdeal sluiten met de Russische president Vladimir Poetin.

Onbetrouwbaar en onvoorspelbaar

Het probleem voor Europa is dat het tweede en het derde kamp de voorbije maanden enorm aan invloed hebben gewonnen bij Trump. Het eerste kamp telt nog altijd een paar prominente Republikeinse leden in de Senaat, zoals Mitch McConnell en Lindsey Graham, maar de meesten van hen zijn stilaan toe aan hun pensioen. Door de gelekte Signal-berichten over de nakende bombardementen op Houthi-rebellen in Jemen kwam de hele wereld ook te weten hoe Vance de Europeanen ziet - als een bende parasieten (‘Freeloaders!’) - en hoe Hegseth het daarmee volledig eens is (‘Zielig!’). Trump spreekt die analyse nauwelijks tegen.

In Duitsland lijkt toekomstig bondskanselier Friedrich Merz de knop te hebben omgedraaid als het gaat over de Europese veiligheid. Net als president Emmanuel Macron in Frankrijk wil hij niet langer afhangen van wat hij ziet als een onbetrouwbaar en onvoorspelbaar Amerika. Maar landen zoals het Verenigd Koninkrijk en Polen – om nog maar van de Baltische staten te zwijgen – hopen nog altijd op de steun en de ultieme veiligheidsgarantie van de Amerikanen. De vraag is hoelang dat nog blijft duren.