Peter De Keyzer | Vergeet de staatsbon, ga voor de defensiebon

Europa staat op een kritiek punt in zijn geschiedenis. De oorlog in Oekraïne en het agressieve Rusland zijn een acute bedreiging voor onze stabiliteit, welvaart en samenleving. Presidentiële kanshebber Donald Trump suggereert tegelijk dat de VS misschien de NAVO zouden verlaten. Europa staat er dus alleen voor - onvoorbereid, ongewapend en ontwapend. De afgelopen maanden en weken regende het bijna dagelijks alarmkreten over onze collectieve verdediging.

Het is voor iedereen intussen duidelijk dat we een dringende, grote én langdurige inhaalslag moeten maken op het vlak van herbewapening en defensie. Het is overal alle hens aan dek. Overal, behalve in België. In het land van Magritte komt de minister van Defensie niet verder dan een bijna ironisch 'word reservist'. Hier wordt lacherig gedaan over het feit dat we géén luchtafweergeschut hebben. Ondanks de grootste chemiecluster van Europa, het hoofdkwartier van de NAVO en EU-instellingen, een gasterminal, windmolenpark en talloze andere strategische assets.

In België gaat het verkiezingsdebat over mest of Tesla-premies en niet over onze noodlottige positie op het vlak van defensie. Ondanks alle alarmsignalen komen de meeste politici en beleidsmakers vandaag niet verder dan 'we zijn ermee bezig'. Moeten we echt wachten tot een aanslag, sabotage of rechtstreekse betrokkenheid bij een gewapend conflict vooraleer het besef doordringt?

Onverkoopbaar

Tot daar de analyse. Wat gaan we hieraan doen? De klassieke weg om onze defensie-inspanningen te verhogen, is in België versperd. Eerst en vooral staat het onderwerp niet of nauwelijks op de politieke agenda. Als we daarop moeten wachten voordat er budget wordt vrijgemaakt, is het allicht al te laat.

Ten tweede staat onze begroting er dramatisch voor. Met een tekort van zowat 30 miljard euro en een nieuw Europees begrotingskeurslijf is fors besparen het volgende decennium de enige beleidsoptie. Veel succes om in die omstandigheden het defensiebudget minstens te verdubbelen! Jaarlijks 1,5 miljard euro erbij voor defensie terwijl we jaarlijks 7 miljard besparen op al de rest? Dat lukt nooit. Elke getroffen groep zal wijzen naar defensie. 'Mijn uitkering/belastingvoordeel/subsidie wordt gekort, terwijl defensie er materieel en mensen bij krijgt?' Dat wordt onverkoopbaar voor de huidige dagjespolitiek én een pr-ramp voor defensie zelf.

Ten derde dreigen de komende jaren achtereenvolgens een heel moeilijke verkiezingsuitslag, een politieke impasse en een bijzonder lange regeringsvorming. Budgetten fors verhogen in een regering van lopende zaken is eveneens een fata morgana.

Tweede Wereldoorlog als voorbeeld

Als we op korte termijn niet op politiek en beleid kunnen rekenen om dit land te beveiligen en te verdedigen, moeten we misschien de bevolking rechtstreeks aanspreken. In plaats van een staatsbon lanceren we daarom het best zo snel mogelijk een defensiebon. Geen geld ophalen bij het grote publiek voor de algemene middelen van de overheid, wel volkskapitaal mobiliseren met één specifiek doel: het heropbouwen van onze collectieve verdediging. De bevolking kan dan zelf laten zien hoe belangrijk ze het beveiligen van onze welvaart vindt. Wie met mensen in de straat praat, merkt dat veiligheid en defensie daar een veel groter thema zijn dan in de Wetstraat.

Het voordeel van een defensiebon is bovendien dat het budget een duidelijk en onmiddellijk doel heeft - het optrekken van onze defensie en het collectief verdedigen van onze welvaart. Een taak die we decennialang verwaarloosd hebben.

Historische voorbeelden tonen aan dat dergelijke war bonds of obligaties effectief kunnen zijn. Tijdens de Eerste en Tweede Wereldoorlog hebben veel landen - waaronder de VS of het Verenigd Koninkrijk - met succes war bonds uitgegeven om hun militaire inspanningen te financieren. Die waren niet alleen cruciaal voor de financiering van de oorlogsinspanning, maar hebben ook bijgedragen aan het mobiliseren van de bevolking en het versterken van het patriottisme.

Topposities

Het uitgeven van defensiebons zou België niet alleen in staat stellen de benodigde middelen voor defensie te verkrijgen, het zou ook de betrokkenheid van de burgers vergroten en het vertrouwen in de nationale veiligheid versterken. Het beschermen van onze welvaart is dan ook een collectieve verantwoordelijkheid. Die taak is veel te belangrijk om ze over te laten aan de grillen én het gebrek aan langetermijnvisie van de huidige politiek. 

Tot slot is er - naast een defensiebon -  misschien nog één ultieme manier om defensie hoger op de politieke agenda te krijgen. Het blad The Economist suggereerde recent dat leidende posities in de NAVO niet langer zouden mogen gaan naar mensen uit landen die hun collectieve verplichtingen niet nakomen.

Eigenlijk zou hetzelfde moeten gelden voor topposities in de EU. Wie niet bereid is te betalen voor de collectieve verdediging van Europa, moet ook niet gevraagd worden om datzelfde Europa te leiden. Misschien zou dat voor Belgische politici - met de hoop op een Europese fin de carrière - dé ultieme aanleiding zijn om defensie de aandacht te geven die het verdient.