Olaf Scholz, de kanselier die uit de tijd was

Olaf Scholz is de minst populaire bondskanselier sinds het begin van de opiniepeilingen. Bij de huidige generatie politici staat hij nog net in de top tien. Ook zonder peilingen is duidelijk dat de liefde tussen de Duitsers en hun bondskanselier over is. Tijdens een wedstrijd tijdens het EK handbal werd Scholz uitgefloten. Bij de herdenking van de voetbalheld ‘Kaiser’ Franz Beckenbauer in het stadion van Bayern München mocht Scholz niet speechen, om een nieuw affront - alweer een fluitconcert - te voorkomen. En bij de herdenking van de politieke grootheid Wolfgang Schäuble, de recent overleden Duitse ex-minister van Financiën, sprak niet Scholz, maar de Franse president Emmanuel Macron.

De Duitsers, die in 2021 in Scholz nog de natuurlijke opvolger van Angela Merkel zagen, hebben genoeg van hem. In tegenstelling tot Merkel, die haar hele leven haar anti-establishmentwortels uit de DDR trouw bleef, vertoont Scholz geregeld een gebrek aan realiteitszin en komt hij arrogant uit de hoek. Voor zijn lage waarderingscijfers zijn altijd anderen - de coalitiepartners, de communicatie en de media - verantwoordelijk. Door dat breed geëtaleerde gebrek aan zelfinzicht kreeg het vertrouwen bij de bevolking een knauw.

Dat ligt niet alleen aan Scholz zelf. Ook de tijden zijn veranderd. Merkel gaf met haar rustige optredens, die vaak even nietszeggend waren als die van Scholz, het gevoel alles onder controle te hebben. Een gevoel van zekerheid in tijden van crisis. Achteraf beschouwd speelde die crisis zich buiten de Duitse landsgrenzen af. Nu het in Duitsland zelf niet goed loopt, is het maar de vraag of de bevolking de Merkel-aanpak even sterk zou waarderen. Het land snakt naar leiderschap. Scholz kan dat niet bieden. Niet nu en waarschijnlijk nooit. 

Mocht hij, als door een wonder, alsnog leiderschap tonen, dan leert de ervaring dat zijn grootse uitspraken vaak averechts uitpakken. Denk aan de ‘Doppel Wumms’ - een steunpakket van 200 miljard euro - tijdens de energiecrisis, dat een economie in stagnatie achterliet. Of de belofte dat Duitsland door de energietransitie een nieuw wirtschaftswunder zou beleven. Of dat de burger niets zou merken van het afwijzen van nieuwe staatsschulden door het grondwettelijke hof vorig jaar.

Geen maatpakken

Voor Scholz, die in de verkiezingszomer van 2021 nog de juiste man op de juiste plaats leek, lijkt alles mis te gaan. Voor een herverkiezing volgend jaar is een wonder nodig. In de Duitse media wordt al gespeculeerd over zijn opvolging, het liefst door zijn partijgenoot, de populaire minister van Defensie Boris Pistorius. Die communiceert rustig en onomwonden, valt niet op door zijn maatpakken en vliegt met Ryanair. 

Politieke stabiliteit in Duitsland is geen natuurwet. Tussen 1963 en 1982 had Duitsland vier bondskanseliers, tussen 1982 en 2021 slechts drie. Hoe graag Scholz ook hoopte toe te treden tot het pantheon met Helmut Kohl of Angela Merkel, zijn politieke dagen lijken geteld. Als een kanselier die uit de tijd is.