Mijn mening over de taliban? Ik zou er de volgende verkiezingen niet meer op stemmen, mijnheer

‘Sorry, geen tijd. Ik ben onderweg naar Syrië. Hashtag radicaliseren.’ Een redelijk banaal antwoord op een interviewaanvraag van een Vlaams weekblad enkele jaren geleden bracht me een belangrijke levensles bij. Wat voor mij een kwinkslag was, gold voor de journalist in kwestie als een mogelijke primeur. Toen ik hem enkele maanden later tegenkwam, mompelde hij ‘verdomme Youssef, we dachten echt dat je naar Syrië vertrokken was, onze hoofdredacteur was laaiend enthousiast over de scoop’.

Mijn misplaatst gevoel voor humor neemt vaak de bovenhand in omgevingen waar iets te veel decorum en protocol heersen en ik me niet meteen thuis voel. Noem het gerust een copingmechanisme. Als wildvreemden me op formele aangelegenheden voor de zoveelste keer aanspreken over pakweg het drugsgeweld in Antwerpen, rellende jongeren in Brussel of een terreuraanslag in het buitenland, put ik er een groot genoegen uit die gesprekspartner te destabiliseren door alle stereotypen over minderheden te bevestigen.

Voetbalrellen in Brussel? Het was de moeite, ik was er zelf bij, mijnheer. Drugsaanslagen in Antwerpen? Ja, maar die mannen moeten toch op de een of andere manier hun geld verdienen, hé, mevrouw. Mijn mening over de taliban? Ik zou er de volgende verkiezingen niet meer op stemmen, mijnheer. Meestal hebben mensen dan wel door dat hun vragen ongepast zijn. Door dat soort van microagressies (zo wordt het in wokekringen genoemd) geven professionals met een migratieachtergrond er in bepaalde sectoren snel de brui aan, tot verbazing van hr-afdelingen. Continu aangesproken worden op de wandaden van anderen is nu eenmaal weinig enthousiasmerend en went nooit.

Die kleine verborgen mechanismes dragen bij tot schoolmoeheid en de hoge schooluitval bij leerlingen van diverse pluimage. Ze zijn ook de reden waarom jonge professionals met een migratieachtergrond bepaalde bedrijven en sectoren als de pest mijden. Door een speling van het lot bevind ik mij vaak pal tussen al die partijen. Als klankbord voor onderwijsinstellingen en hr-afdelingen. En als persoon bij wie jong divers talent zijn frustraties ventileert.

Polarisering

Vanuit die positie kan ik zeggen dat we beter wat vaker het principe van Hanlons scheermes hanteren: schrijf nooit aan kwaad opzet toe wat afdoende verklaard kan worden door domheid.

Neem de alarmerende berichten over polarisering en radicalisering op de schoolbanken. Of de bevraging van de Vlaamse Scholierenkoepel bij 11.000 leerlingen, waaruit blijkt dat racisme wijdverspreid is in het secundair onderwijs. Beide verdienen enige nuancering.

De onderwijskoepels stellen dat leerkrachten almaar vaker te maken krijgen met extreme opvattingen en uitspraken van jongeren met een migratieachtergrond en extreemrechtse jongeren. Die worden gevoed door de verruwing van de politieke zeden en het succes van een populistisch discours ter linker- en rechterzijde. Dat de polarisering ook doorsijpelt in het onderwijs hoeft dus niet te verbazen. Daarnaast is er de wildgroei aan TikTok-kanalen en influencers, die zoveel mogelijk clicks, likes en views proberen te behalen met straffe statements over moslims, Joden, atheïsten, Vlamingen, buitenlanders, vrouwen of holebi’s. In wezen verschillen ze daarin weinig van bepaalde politici en populaire media.

Wie geregeld van gedachten wisselt met werkgevers, onderwijzers, studenten en jonge professionals, en affiniteit heeft met beide leefwerelden, kan niet anders dan vaststellen dat in het overgrote gedeelte van die ‘cases’ geen sprake is van racisme, discriminatie en extremisme. Het gaat eerder om misverstanden, rebels tienergedrag of een gebrek aan sociale vaardigheden. Niet elke geloofsuiting op school is een teken van extremisme. Niet elke kritische feedback van een leerkracht of werkgever is een toonbeeld van islamofobie en niet elke puberale meme in een whatsappgroep is een teken van diepgeworteld racisme.

Als u mij nu even wilt excuseren, ik heb mijn vlucht naar Damascus te halen.