Manifest van een ziekelijke optimist

Ach, de donkere dagen voor kerst. Door het druilerige weer en de koude lange nachten sleuren we ons naar het einde van het jaar. In die omstandigheden een sprankeltje optimisme ontwaren is niet evident.

Je zal als hip reclameagentschap maar met het idee gekomen zijn een AI-versie van Jean-Luc Dehaene te maken: ‘The beast is back.’ En dan een leger azijnpissers over je nek krijgen die het met de grond gelijk maken. Of als jongere, die net de krant begint te lezen, jezelf in het hokje 'verloren generatie dommeriken' geduwd zien, naar aanleiding van de slechte PISA-resultaten. Die waren weer een uitgelezen kans om alles wat met verandering en innovatie te maken heeft uit te jouwen.

Zelfs de groten der aarde hebben het moeilijk. Elon Musk, de eigenaar van X (ex-Twitter), zag er eind november doodvermoeid uit op het podium van The New York Times. De journalist Andrew Ross Sorkin had niet veel nodig om hem ‘Go f*ck yourself’ te laten roepen tegen de adverteerders in de zaal, die hem boycotten wegens zijn vermeende antisemitische tweets. Je zal maar Linda Yaccarino zijn, de nieuwe CEO van X, daar op de eerste rij tussen al die adverteerders. Waarschijnlijk hoopt ook zij dat het snel kerst wordt.

Ik heb het hele interview, meer dan een uur lang, met Musk beluisterd. Bij momenten was het pijnlijk. De man worstelt duidelijk met meerdere demonen. Maar op het einde, als zijn ketaminerush mogelijk wat uitgewerkt was, werd hij rustiger. Positiever. En beschreef hij zichzelf als een 'pathological optimist'. ‘Ziekelijke optimist’ is ook de perfecte samenvatting van de 688 pagina’s van zijn biografie.

Ongebreideld geloof in technologie

Zo ben ik nog een paar tegengekomen. Hans Rosling bijvoorbeeld. Die Zweedse arts en hoogleraar had een bloedhekel aan negatief denken en bleef er met grafieken, statistieken en veel data op wijzen dat de wereld beter wordt en dus niet achteruitbolt. De paar keer dat ik met hem mocht samenwerken, kreeg ik telkens een opstoot van optimisme. Jammer genoeg overleed Rosling in 2017.

Marc Andreessen, de legendarische bedenker van de oerbrowser Netscape, is met zijn fonds Andreessen-Horowitz een van de belangrijkste risicokapitalisten in de VS. Zijn X-profiel vermeldt dat hij een aanhanger is van 'e/acc' of Effective Accelerationism, een van de hipste bewegingen in Silicon Valley. E/acc gaat ervan uit dat innovatie, en AI in het bijzonder, leidt naar een wereld van 'post-scarcity technological utopia'. Dat wijst op een ongebreideld geloof in technologie en hoe die in een betere en fairdere wereld kan resulteren.

Het recente ‘The Techno-Optimist Manifesto’ van Andreessen – een aanrader –  begint als volgt: ‘We worden aan alle kanten belogen. We worden voorgelogen dat technologie onze jobs zal afnemen, ongelijkheid erger zal maken, de maatschappij zal verzuren, en dat onze toekomst in gevaar is. Niets dan leugens. We worden aangemoedigd pessimist te zijn.’

Zuurpruimen zien in het manifest natuurlijk een complot, om met AI nog meer en grotere technoheersers en innovatiemonopolisten te doen opstaan. Ik daarentegen moet me ook als een rasechte pathologische optimist uiten.

Nu het verkiezingsjaar met rasse schreden nadert, ben ik benieuwd welke politieke leider een optimistisch verhaal durft te vertellen. Met een boodschap over een wereld waar technologie en innovatie wel een betere maatschappij kunnen ontwikkelen. Het zou jammer zijn mocht het politieke discours zich weer beperken tot modder smijten en kortzichtige afrekeningen. Dwarsliggers, zuurpruimen en doemdenkers hebben we al genoeg. Mijn stem gaat naar de pathologische optimist.