Column Hind Fraihi | Leefloners en zelfstandigen, allemaal profiteurs en sjoemelaars

In amper een week tijd drie keer trending topic worden op de socialemediakanalen, het is niet veel nieuwe politieke initiatieven gegund. Wel de beweging Voor U, die de koppen haalde met twee straffe personeelswissels en een zo mogelijk nog straffere uitspraak van kopvrouw Els Ampe.

In ‘De zevende dag’ tackelde ze het gebrek aan sociale rechtvaardigheid in dit land. ‘Het leefloon is 1.707 euro in dit land, als iemand zelfstandige is en 45 jaar werkt, dan heeft die maar 1.703 euro pensioen. Dat klopt niet’, zei ze.

Die vergelijking is redelijk overtrokken. Het leefloon van 1.707 euro is, misschien niet toevallig, het hoogste bedrag dat kan worden uitgekeerd. Daarvoor komen alleen gezinnen met kinderen in aanmerking. De laagste categorie, een samenwonende, krijgt slechts 848,12 euro per maand. Of nog niet de helft van dat zelfstandigenpensioen.

De kern van Ampes boodschap is niettemin dat het unfair is dat leefloners meer krijgen dan mensen die hebben bijgedragen aan de welvaartsstaat. Op fora zoals X, het vroegere Twitter, is niet meer nodig om een blik clichés open te trekken over de natuur van dé leefloner. Ik bespaar u de details, maar de kernbegrippen zijn ‘lui’, ‘profiteurs’, ‘sjoemelaars’ en het haast onvermijdelijke ‘vreemdelingen’.

Er valt zeker wat voor te zeggen dat het leefloon, evenals de sociale woning, in veel gevallen amper bijdraagt aan de sociale mobiliteit. Het zijn niet langer pitstops die je na een tegenslag in staat stellen jezelf weer bij elkaar te rapen en er weer voor te gaan. Te veel mensen blijven ter plaatse trappelen. Maar dat heeft minder te maken met de hoogte van de uitkering dan met allerhande sociale voordelen die aan het statuut vasthangen. Voor onder meer kinderopvang en energie. Op zich ook weer een bron van zure commentaren. Maar dat bijvoorbeeld de energietarieven van onze zo bejubelde vrije markt ontzettend fluctueren en ver boven het sociaal tarief liggen, kan je leefloners toch echt niet kwalijk nemen.

Onder de uitspraken van Ampe wordt nog in een ander soort clichés gegrossierd. Zelfstandigen zijn ‘sjoemelaars’, ‘profiteurs’, ‘hebben allemaal een buitenverblijf in een ver en zonnig oord’ en ‘werken in het zwart’. In bepaalde zelfverklaarde linkse kringen wordt over zelfstandigen gepraat op dezelfde toon die je op congressen van het Vlaams Belang hoort over ‘bruinen en zwarten’. Als de camera’s en de journalisten vertrokken zijn, welteverstaan. De legendarische sjoemelaar DDT van ‘FC De Kampioenen’ geldt nog altijd als maatstaf voor dé zelfstandige. En Jacques Vermeire deed dat tenminste nog om te lachen.

In 2023 waren er 1.257.356 zelfstandigen in dit land. Een groeiende groep. Daar zitten ongetwijfeld DDT’s tussen, maar evengoed hardwerkende mensen die een heel grote portie bijdragen aan onze welvaart. Helaas worden ze door deze overheid vaak beloond met onzekerheid. En onzekerheid, daar is niet iedereen voor gemaakt.

De conclusie kan zijn: welk levenspad je ook kiest of krijgt opgelegd, er zijn altijd wel mensen die vinden dat het gras in jouw tuin groener is en daarover willen mekkeren. En de algoritmes jagen dat soort venijn verder aan.

Misschien is het een idee om eens los te komen van de clichés en te stoppen met ons blind te staren op de zogenaamde voordelen van de anderen. En te beseffen dat we allemaal samen moeten leven in een maatschappij waar de politieke kaste maar bitter weinig echte cadeautjes uitdeelt.

Dit verkiezingsjaar is het net omgekeerd. Wij, kiezers schenken onze stem. In plaats van over elkaars heg te kijken, kunnen we beter alle partijprogramma’s vergelijken en weloverwogen kiezen voor wie de discriminaties in ons socialezekerheidssysteem wil wegwerken. Gelijkheid en evenredigheid als verkiezingswinnaars, zou het?