Hoe bouw je politiek momentum?

‘I’ve got the Big Mo’, zei de voormalige Amerikaanse president George H.W. Bush na zijn overwinning in de voorverkiezing in de staat Iowa in 1980. Het was een zeldzaam moment, waarop een politicus hardop zegt wat elk campagneteam denkt: de sleutel tot verkiezingen winnen is momentum.

Guy Verhofstadt, Steve Stevaert, Yves Leterme, allen verkeerden ze ooit in een staat van genade, waarbij het er niet meer toe deed wat ze zeiden of deden. Alles wat ze aanraakten, veranderde in goud. Bijzonder frustrerend voor politieke tegenstanders. Die konden nog wel punten scoren in een debat, maar dat maakte niets meer uit.

Het probleem met momentum is dat het meestal achteraf als verklaring voor succes gegeven wordt. Maar eigenlijk verklaart het niets. Wanneer heeft iemand momentum? Als hij blijft winnen. Wanneer wint iemand verkiezingen? Als hij momentum heeft. Daar ben je als campagneteam niets mee. Daarom een poging te verklaren wat momentum is.

Je wint en omdat je wint, heb je meer kans om opnieuw te winnen. Dat is mijn definitie.

In de film ‘The Big Short’ legt Nobelprijswinnaar Economie Richard Thaler uit wat de ‘hot hand fallacy’ is. Dat is niet alleen een fenomeen in poker en in basketbal - na een paar punten op rij lukt plots een hele reeks driepunters - maar ook op de financiële markten. Plots gaat een aandeel in stijgende koers en zonder veel aanwijsbare reden stapt iedereen erin, waardoor het blijft stijgen. Momentum.

Verandering

Voor datawetenschappers is weinig opwindender dan dergelijke data te analyseren. Tot op vandaag bestaat geen consensus over hoe sterk het hot-handseffect is, als het überhaupt al bestaat. Maar dat doet er niet toe. Voor een politieke campagne telt niet zozeer momentum, maar de perceptie van momentum.

Het menselijk brein is erg gevoelig voor verandering, voor winst of verlies. Een politicus die het al een tijd goed of slecht doet, is minder interessant dan een plotse verbetering of verslechtering.

Wat maakt Donald Trump zo interessant? De mogelijkheid van een klassiek verhaal: from hero (president) to zero (uitgerangeerd) en terug naar hero. De dynamiek waarbij een protagonist even alles lijkt te verliezen, maar met een weergaloos manoeuvre op het eind toch zegeviert. Zoals de bokser in de Rocky-films.

De Amerikaanse president Joe Biden en zijn campagneteam weten maar al te goed wat momentum is. Ze doen er alles om die down-and-updynamiek er opnieuw in te krijgen. De state of the union was een onverwachte wederopstanding van Biden, die niet had misstaan in een boksmatch van Rocky Balboa. Is het voldoende? Ik denk het niet.

Om psychologisch momentum te creëren zijn vier stappen nodig. Een: je moet weg van stabiliteit. In de campagne moet iets gebeuren, wat dan ook, dat dynamiek creëert. Je pakt beter vroeg wat verlies dan te blijven hangen op je maximumniveau. Twee: het moet snel gaan. Begin niet te vroeg, want je zal plafonneren en interesse verliezen. Drie: je hebt een opeenvolging van snelle overwinningen nodig. Momentum is de lens waarmee de media naar politiek kijken. Ze hebben elke dag dat dynamische verhaal nodig. Vier: maak de toename in aanhangers zichtbaar. Mensen hebben nood aan social proof. Ze willen deel zijn van een winning team, als ze zien dat ook anderen hun mening veranderen.

Nog drie maanden te gaan. Faites vos jeux.