Het rijk der vrijheid van Valerie Trouet | Doe spaargeld werken tegen opwarming

In ons land vielen al minstens 31 doden ten gevolge van fors noodweer en overstromingen, en de kranten staan bol van de berichten over dijkbreuken, evacuaties en rampenfondsen. Tegelijkertijd kampt het westen van de VS - waar ik woon - al met de vierde hittegolf in vijf weken tijd. Op zo’n momenten is het goed onszelf eraan te herinneren dat we voor het klimaat af en toe ook stappen in de juiste richting zetten, stappen naar mitigatie (de uitstoot van broeikasgassen verminderen en verhinderen) en adaptatie, naar een duurzamere economie.

Eerder deze maand zette de EU met het Fit for 55-voorstel zo’n belangrijke stap. Het pakket klimaatmaatregelen is ambitieus en stippelt de weg uit om Europa binnen een kleine 30 jaar koolstofneutraal te krijgen. Of Europa en andere grootmachten zullen slagen in zo’n snelle en drastische, maar hoogstnoodzakelijke transitie, valt nog af te wachten. Maar ook in de energiesector zijn drastische veranderingen in zicht.

Op één dag in mei kreeg de fossiele brandstofsector drie zware klappen toegediend: een Nederlandse rechtbank verplichtte Shell zijn CO₂-uitstoot tegen 2030 met 45 procent te verminderen, de aandeelhouders van Chevron eisten op hun beurt ook uitstootverminderingen en de aandeelhouders van ExxonMobil verkozen twee klimaatactivisten  als nieuwe bestuursleden van de oliegigant.

Om de aandacht af te leiden van zijn eigen rol in de klimaatcrisis legt de fossielebrandstoffensector de verantwoordelijkheid graag bij ons, de consumenten. Het is geen toeval dat het concept van de CO₂-voetafdruk, de meest gebruikte manier om uw persoonlijke uitstoot te berekenen, uitgevonden en gepromoot werd door BP. Om uw voetafdruk te verminderen, vliegt u best minder, isoleert u uw huis, en neemt u de fiets in plaats van de auto. Allemaal belangrijke acties om te ondernemen als individu, maar de CO₂-voetafdruk verdoezelt de rol van een andere belangrijke bijdrage aan het broeikasgaseffect: ons spaargeld. Dat wordt nog steeds op grote schaal in de fossielebrandstoffeneconomie gepompt.

Rendement

De Belgen zijn uitblinkers in sparen. Samen hebben ze bijna 300 miljard euro op hun boekjes staan. Tel daar de bijna 100 miljard aan opgespaarde aanvullende pensioenen bij en u komt aan een aardige som om te beleggen. Maar daar wringt het klimaatschoentje, want Belgische spaarders hebben bijzonder weinig zeg over waar hun geld in geïnvesteerd wordt. Klanten die bij hun financiële instellingen aankloppen met vragen of eisen rond duurzaam beleggen worden nog al te dikwijls weggewuifd onder het mom van de fiduciary duty, de plicht van financiële instellingen om een zo hoog mogelijk rendement te realiseren.

Maar beïnvloedt de gewisse energietransitie niet de invulling van die fiduciary duty? Zijn de beloftes voor CO₂-neutraliteit binnen minder dan 30 jaar geen kroniek van een aangekondigde dood van de fossielebrandstoffensector? En zijn investeringen in die sector fiduciair dan nog wel te verantwoorden? Vooral voor langetermijninvesteringen, zoals pensioengeld, die makkelijk langer kunnen lopen dan het CO₂-neutraliteitdoelwit 2050, lijken investeringen in hernieuwbare energie niet alleen duurzamer, maar ook zekerder wat betreft rendement.

Spaargeld slaapt niet, het sluimert. Net als uw huishoudtoestellen sluimer-elektriciteit verbruiken, ook als u ze niet gebruikt, draagt uw spaargeld al sluimerend bij aan onze globale CO₂-uitstoot, zelfs als u er amper rente op krijgt.

In de context van de recente ontwikkelingen in het globale klimaatbeleid is het dus hoog tijd dat Belgische spaarders meer vrijheid en zeggenschap krijgen over waarin hun spaargeld wordt belegd. Dat geldt zeker voor langetermijninvesteringen zoals pensioengeld. Duurzaam beleggen zou daar de standaardoptie moeten zijn.

Tenzij u uw bankbiljetten liever gebruikt om zandzakjes mee te vullen of u wat koelte toe te wuiven tijdens de volgende, onontkoombare hittegolf.

Valerie Trouet

Klimaatexpert aan de University of Arizona