Het is te vroeg om te beslissen hoe we de defensie-uitgaven financieren

De federale regering zoekt jaarlijks minstens 4,5 miljard euro om onze defensie-uitgaven op te krikken van 1,4 procent naar 2 procent van ons bruto binnenlands product. Een aanzienlijk bedrag, maar zolang we niet weten om welk soort uitgaven het gaat, is het te vroeg om ons af te vragen hoe we ze gaan financieren.

Voor slimme investeringen mag een overheid lenen als er budgettaire ruimte is. Voor lopende uitgaven die elk jaar terugkomen, zoals de pensioenen, niet. De kernvraag is over welk soort uitgaven het zal gaan. Willen we investeren in logistiek, munitie, pantservoertuigen, vliegtuigen of luchtverdediging? Willen we dat doen in een Europees kader, zodat meer samenwerken al een grote besparing op zich inhoudt? Of willen we vooral meer militairen in elke lidstaat? In dat laatste geval stijgen de lopende uitgaven door de extra lonen en werkingskosten en moeten op termijn middelen binnen de begroting gezocht worden.

Maar als het hoofdzakelijk gaat om investeringen, en dat weten we ten laatste in juni, heeft ons land wel nog ruimte om te lenen. Onze rente is niet uitzonderlijk hoog en de Europese Centrale Bank staat op het punt die nog te verlagen. Bovendien is onze economie nauw verbonden met die van Duitsland, dat massaal zal investeren. In dat spoor meebewegen is verstandig. Strategische investeringen kunnen op termijn zelfs de schuldgraad verlagen, omdat ze economische groei stimuleren. Studies tonen aan dat 10 procent overheidsinvesteringen tot 4 procent extra innovatie kunnen opleveren in de privésector. Het internet is daar een bekend voorbeeld van: ontstaan als militair project, nu cruciaal voor onze economie.

Daarom is het geen goed idee om overheidsparticipaties in de banken Belfius of BNP Paribas te verkopen. Die verkoop levert eenmalig geld op, maar kost ons jaarlijks de weggevallen dividenden. Waarom waardevolle activa verkopen als lenen voor defensie wel mag van Europa? De Europese Commissie wil ontsporingen van lopende uitgaven vermijden, maar ze zal landen niet meer dwingen te besparen op productieve investeringen in infrastructuur, veiligheid of justitie. Dat is geen factuur doorschuiven, maar een toekomstgericht beleid voeren. Een overheid kan je om die reden niet vergelijken met een gezin, waar de ‘goede huisvader’ met altijd dezelfde wedde moet opletten dat hij niet te veel uitgeeft. Een land dat slim investeert in veiligheid, logistiek, (digitale) infrastructuur of scholen zal net meer inkomsten genereren. Daarvoor mag dus geleend worden.

Politieke moed voor een taxshift

Het meest directe gevaar voor Europa komt trouwens (nog) niet van Rusland, maar van het groeiende interne politieke extremisme. In Duitsland werd net op tijd de befaamde schuldenrem versoepeld, omdat in zijn nieuwe, radicalere parlement mogelijk geen bijzondere meerderheid is voor redelijke compromissen. Ook in België dreigt dat gevaar. Defensie-investeringen financieren door nog meer te besparen in de sociale zekerheid blaast alleen meer wind in de zeilen van de extreme flanken. Zo gaat niet alleen de steun voor de herbewapening verloren, maar wordt het politieke centrum nog verder uitgehold.

Extra belastingen dan? Ook niet ideaal, wegens onze al hoge belastingdruk. Wat wel kan helpen is een grondige fiscale hervorming, waarbij de lasten op arbeid dalen en fiscale koterijen verdwijnen, maar belastingen op consumptie, milieuvervuiling en vermogen stijgen. Zo’n taxshift vraagt politieke moed, maar geeft net zuurstof en de juiste prikkels aan onze economie, wat opnieuw de schuldgraad verlaagt.

Ten slotte kunnen we ook de dotaties aan de deelstaten in het vizier nemen. Dat mechanisme kan herzien worden, zeker als gewesten meer verantwoordelijkheden opnemen, zoals de pensioenen van hun onderwijspersoneel. Zo’n verschuiving is logisch en maakt de federale begroting houdbaarder.

Kortom, investeren in defensie is niet onoverkomelijk en moet niet polariseren, zolang we het slim aanpakken binnen een Europees kader en we de besparingsplaat waar nodig durven af te zetten.