Gespletenheid

Belgische journalisten zouden een voorbeeld kunnen nemen aan Gérard Davet en Fabrice Lhomme. Die twee Franse ‘grand reporteurs’ van Le Monde brachten eind vorig jaar het boek ‘Inch’Allah’ uit. Ze bestudeerden de evolutie van de beleving van de islam in het aan Parijs grenzende Département 93, Seine-Saint-Denis .

Davet en Lhomme hebben een reputatie sinds hun boek over de vorige Franse president François Hollande, ‘Un président ne devrait pas dire ça’. Hollande had onder meer zonder enige terughoudenheid gefilosofeerd over de positie van de islam in Frankrijk. Hij had zich openlijk afgevraagd hoe de breuk van zijn land tussen moslims en de rest van de bevolking vermeden kon worden. ‘Want dat is nu aan het gebeuren’, had Hollande gezegd: de scheuring van Frankrijk volgens een religieuze lijn.

Die explosieve bewering werd Hollande zwaar aangerekend door politiek correcte intellectuelen. Davet en Lhomme , die zich nooit hadden laten kennen als criticasters van de islam, vonden dat het nuttiger was elk ideologisch vooroordeel te vermijden en na te gaan wat er van de woorden van Hollande aan was. Hun journalistieke nieuwsgierigheid was bovendien geprikkeld door een fait divers. Op de jaarlijkse barbecue van de gerechtelijke politie in een kleine stad van het departement Seine-Saint-Denis was er een conflict geweest met een groep moslims die halalvlees eisten en die ook niet verdroegen dat vrouwelijke collega’s in aanraking waren geweest met het eten.

Omdat het volgens hun professionele ethiek onverantwoord was om op basis van dat incident algemene conclusies te trekken, besloten de twee journalisten een grote enquête uit te voeren.

Spotlight

Maar ze deden dat niet alleen. Het unieke aan het boek ‘Inch’Allah’ is dat het tot stand kwam in samenwerking met een vijftal studenten. Ze doopten hun project ‘Spotlight’, als eerbetoon aan het onderzoek dat de Boston Globe in 2002 voerde naar het pedofilieschandaal in de katholieke kerk.

De auteurs kozen het departement 93, met meer dan 1,5 miljoen inwoners het armste van Frankrijk. Proportioneel wonen er ook het meest mensen van allochtone origine, van wie meer dan de helft moslim is. Davet en Lhomme wilden weten of er in de dichtbevolkte steden in dit gebied echt sprake is van islamisering. Ze spraken met 200 getuigen, die elk op hun manier een belangrijk rol spelen in het departement, van politieofficier tot imam.

De meest indrukwekkende getuigenis is die van Mokhtar Ammi, een wat oudere moslim, die al meer dan 50 jaar in Saint-Denis woont. Hij heeft met lede ogen de stad zien veranderen. De winkels uit zijn jeugd zijn vervangen door religieuze boekhandels en modezaken waar mannequins gesluierd zijn. Ammi heeft de beleving van zijn geloof zien verstrakken. Jongeren staan hoe langer hoe meer onder de invloed van radicale predikers. Hier is de islam rigide en conservatief geworden. ‘Mijn hele leven draait om de godsdienst’, zegt een jonge vrouw die de journalisten in een winkel ontmoeten. Ze verbergt haar gezicht achter twee sluiers, om het Franse verbod op de nikab te omzeilen. Op 11 september 2001 waren hier biddende moslims te zien die ‘Allah Akbar’ uitriepen. En twee van de daders van de aanslagen van november 2015 hielden zich hier vijf dagen schuil.

Na bijna 300 pagina’s komen de auteurs tot een conclusie die ze meteen als ondertitel aan hun boek gaven: dat er in het departement 93 wel degelijk sprake is van een ‘openlijke islamisering’. De ernst van hun journalistieke werk zou er garant moeten voor staan dat Davet en Lhomme niet als islamofoben kunnen worden weggezet. Misschien zouden ze hun enquête eens met Belgische studenten moeten overdoen, in Molenbeek bijvoorbeeld.