De herinnering aan de ecotaks

Twintig jaar nadat Jean-Luc Dehaene de groenen in het ootje nam rond de zogenaamde ecotaks, is die ecofiscaliteit op zijn minst opvallend. In ruil voor groene steun aan de vierde staatshervorming (1993) beloofde de toenmalige premier om een belasting te heffen op wegwerpproducten. Dit werd om economische redenen op de lange baan geschoven, maar Dehaene had de steun van de ecologisten binnen. Hoe men de groene tax shift nu concreet wil maken is nog vaag, maar de omschrijving dat men ‘de aankoop van producten die het leefmilieu schaden wil ontraden’ roept in elk geval herinneringen op aan de Ecotaks.

De verschuiving in de richting van groene belastingen past ook in het ideologische kraam van de christendemocraten. Tijdens de recente herbronning van de partij werd immers het principe van het rentmeesterschap terug van stal gehaald. Christendemocraten benadrukken daarbij dat wie vandaag leeft de wereld in bruikleen heeft en dus verplicht is om die niet slechter door te geven aan wie na hem komt. Een sterke aandacht voor ecologie en klimaat lijken dan ook de logica zelve. Bovendien is het wellicht hip om aandacht te hebben voor het klimaat en zou het ACW’ers die twijfelen tussen CD&V en Groen misschien aan boord kunnen houden.

Het 3Dplan heeft dus een groene toets. Zo schrijft CD&V ook niet bij voorbaat het rekeningrijden af en is er aandacht voor de Kyotonormen. Al moet nog gezien worden hoeveel belang er uiteindelijk aan die groene maatregelen wordt gehecht. Zo ziet CD&V, in tegenstelling tot Groen en sp.a, bijvoorbeeld geen graten in de afgezwakte klimaatdoelstellingen van de EU. Wanneer puntje bij paaltje komt haalt economie het nog altijd van ecologie.

Dat geldt zeker in tijden van economische crisis. Die lijkt immers voor wat eeltvorming te zorgen op de ecologische ziel van de Vlaamse politici. Het contrast met de pre-crisisperiode is groot toen ecologie aan een opgang bezig leek in de partijprogramma’s. In 2003 besteedden de Vlaamse partijen gemiddeld 0,9 procent van het totaal aantal zinnen uit hun programma aan het ecologisch thema, maar in 2007 was dat gestegen tot 5,9 porocent. In de slipstream van An Inconvenienth Thruth, de gehypte film van Al Gore uit 2006, schaarde de Belgische politiek zich volop achter het klimaat. Er kwam na de verkiezingen van 2007 zelfs een heuse minister van Klimaat om het thema hoog op de agenda te krijgen.

Vandaag is dat wel even anders. Zelfs sp.a, die de groenen nochtans het ecologisch thema tracht af te snoepen, duwt het klimaat nu wat naar achter. Een verbetering van het leefmilieu kan voor sp.a enkel als iedereen er kan in meestappen. De korte discussie die er is geweest naar aanleiding van het proefproject rond rekeningrijden toont de positie van sp.a aan. De partij is tegen rekeningrijden omdat het volgens hen een asociale maatregel is.

Maar ook Groen zelf zorgt er wellicht voor dat ecologie wat in de schaduw komt te staan. De partij benadrukt deze campagne immers steevast dat ze naast een ecologisch aanbod ook een sociaaleconomisch product in de rekken heeft staan. Niettegenstaande het imago van een partij wellicht heel traag wijzigt bij kiezers, draagt de klemtoon op ‘werk, werk, werk’ toch ook bij tot het beeld dat door de traditionele partijen wordt opgehangen: ‘het is niet het moment voor avonturen’. Geen communautaire, maar ook geen ecologische.

Nicolas Bouteca is politoloog aan de UGent