De coronabubbel

De impact van corona op ons dagelijks leven is nauwelijks te onderschatten. Toch is twee derde van de bevolking op dit moment beschut tegen de economische gevolgen. In hun inkomen voelen ze weinig of geen verschil, terwijl de economie haar grootste krimp sinds de wereldoorlogen meemaakt. In de VS is het omgekeerd, net als in China. Zo ontstaat een 'coronabubbel', de illusie dat de waakstand waarin onze economie zich bevindt misschien niet zo onaantrekkelijk is, en het zelfs langer mag duren.

De historische economische proporties van deze crisis zijn nauwelijks te onderschatten. De Nationale Bank rekent op een krimp van net geen 10 procent van het bruto binnenlands product (bbp) dit jaar, maar een even groot economisch herstel volgend jaar. Een V-vormig herstel zou een happy end betekenen van deze economische horrorfilm. Helaas kennen we het einde van dit verhaal niet en hangt veel af van het ontwaakscenario na de lockdown. De overheden waren erg snel om de geldkranen open te draaien, en ook in Frankfurt ging men in overdrive. De ECB lost nog steeds alle problemen op, van banken over euro tot klimaat, door geld te drukken. Het creëert in de westerse wereld de illusie dat het zonder veel economische pijn wel weer goed komt. Ondertussen badineren we over het ideale nieuwe model en poneert elke ideologie haar droomwereld met de illusie dat geld of begrotingen geen rol meer spelen.

Realiteitszin

In die coronabubbel is er weinig realiteitszin. 'Deze crisis bewijst dat te we te weinig overheid hebben, dat we de gezondheidszorg hebben kapot bespaard.' Met een overheidsbeslag van meer dan 50 procent, dat momenteel sterk stijgt, zijn de problemen in ons land zelden te wijten aan een gebrek aan middelen, wel aan de besteding ervan. De laatste OESO-studies tonen aan dat België meer dan gemiddeld spendeert aan gezondheidszorg, en dat de uitgaven per capita de afgelopen decennia bovengemiddeld stegen.

Terwijl de begroting ineenstort en kerngezonde bedrijven snel kortademig worden, is bij een deel van de bevolking of de politiek de economische sense of urgency te laag. Er klinken zelfs stemmen om de ongebreidelde economische groei een halt toe te roepen en de globalisering te beëindigen. Sommigen stellen dat de huidige sluimerstand goed is voor klimaat, milieu en mentale gezondheid.

Dat zijn zeker gedeeltelijk terechte overwegingen. Tegelijk vergeet men dat een krimp van 10 procent van het bbp geen cijfer is van gevoelloze economen. Een dergelijke economische implosie heeft veel gevolgen voor armoede, studieniveau’s, toekomstkansen en mentaal welbevinden. Recessies maken letterlijk slachtoffers. Deze lockdown redt levens maar kost er dus ook, door de economische terugval en door het uitstellen van noodzakelijke preventieve gezondheidszorg. Onze huidige gezondheidszorg wordt terecht geprezen, maar kan dat hoge niveau alleen behalen en handhaven door die vermaledijde economische vooruitgang en de welvaart. Het werkt dus in de twee richtingen: economie en gezondheidszorg versterken elkaar, of verzwakken elkaar.

Hefbomen

We staan voor de belangrijkste vier weken voor de welvaart van de volgende generatie. Alle beslissingen die we nu nemen hebben een enorme impact op de omgeving waarin jongeren in de komende decennia leven en werken. Landen die betere beslissingen nemen en de juiste prioriteiten stellen, zullen welvarender zijn dan landen die daar niet in slagen en te traag of te onzorgvuldig beslissen.

De coronabubbel in ons land is vrij uniek vergeleken met andere landen. Media zijn plots gezagsgetrouw en mijden fundamentele debatten. Kritische stemmen worden als stoorzenders aangezien. Economische bezorgdheden zijn ondergeschikt aan de coronacijfers van de dag. Het wordt ruw ontwaken als blijkt dat het zelfgecreëerde idee dat België de crisis als een van de beste ter wereld beheert aan de realiteit buiten de bubbel wordt afgetoetst.

Zuid-Korea, Oostenrijk, Zweden, Denemarken, Singapore, China, Nederland, zelfs Portugal en Australië bieden interessante inzichten in de herstart en een postcorona-economie. Ook die landen moeten gezondheid in evenwicht brengen met economische noodzaak. Ze slagen erin het aantal slachtoffers per capita lager te houden, de economische dip beter te beperken en zijn op weg een sterker economisch herstel in de steigers te zetten dan ons land. Er zijn ook landen die het slechter doen. Die krijgen in onze media erg veel aandacht. Alsof we angst hebben ons te meten met de besten en ons optrekken aan de kneusjes.

Als ons land sterker uit de crisis wil komen, moet de cockpit uit de coronabubbel treden. Dat kan het best door het commando niet meer dominant bij virologen te leggen en meer multidisciplinair te werk te gaan, door mensen op te nemen in de cockpit die niet tot de groep van twee derde beschermden behoren.

Het medische succes van de coronabestrijding werd bepaald door de zwakste schakel in het systeem. Dat bleken bijvoorbeeld het aantal intensive care units te zijn, en het beschikbare medische materiaal zoals testkits, mondmaskers, pijnstillers en zelfs zuurstof.

Economisch succes

Het economische succes van het postcoronaherstel wordt onder meer bepaald door het aantal tests, het meten van lichaamstemperatuur van grote groepen mensen (openbaar vervoer, luchthavens, gebouwen), apps om besmettingen op te volgen, het algemeen gebruik van mondmaskers, quarantaineprocedures en de hermetische bescherming van de kwetsbare groepen. In succesvolle landen is massatransport opnieuw gestart, net als massa-events. Levensvatbare bedrijven moeten in de eerste plaats liquiditeit verkrijgen om de lockdown te overbruggen.

Laat de overheid bepalen wat de voorwaarden zijn om activiteiten te herstarten (social distancing, veiligheidsprocedures, tests en certificaten). Het blijft een gevaarlijke oefening om enkele experts te laten bepalen welke activiteiten en ondernemingen essentieel, strategisch en levensvatbaar zijn, en welke mogen omvallen of hulp ontzegd worden. Laat vooral de economie en de ondernemersgeest daarover beslissen. De massaal aangeboden kredieten door de overheid en Europa riskeren concurrentie en innovatie te belemmeren. De zombies, de giganten en de lobbyisten moeten niet versterkt uit de crisis komen zoals na 2008. Anders ontwaken we postcorona in een nog schralere, meer staatsgeleide en minder dynamische economie.