Column Hind Fraihi | Iedereen Vlaanderen

Bornem, een lieflijk dorp aan de Schelde, kennen de meeste mensen alleen van de jaarlijkse Dodentocht. Na de vorige gemeenteraadsverkiezingen, in 2018, was de gemeente het toneel van een politieke aardverschuiving. Het kartel Iedereen Bornem, een samensmelting van Open VLD, Vooruit, Groen, een afsplitsing van CD&V en een handvol onafhankelijken, doorbrak de hegemonie van CD&V. Na onderhandelingen werd de N-VA de burgemeesterssjerp toegestopt. De partij die er decennia de plak had gezwaaid, werd naar de oppositiebanken verwezen. Naast het Vlaams Belang.

Het project was geen lang leven beschoren. Na enige jaren van zwalpend bestuur ging het ten onder aan een combinatie van een gebrek aan politieke ervaring, interne twisten, botsende ego’s en verregaande meningsverschillen over het beleid. Vooral dat laatste brak de nieuwbakken bestuursmeerderheid zuur op. Het leek wel alsof komaf maken met de heerschappij van CD&V het enige was wat haar verbond en niemand echt had nagedacht hoe dit ratjetoe aan partijen de beloftes van vernieuwing en een frisse wind zou omzetten in degelijk bestuur. Dat verzuim mondde halfweg de legislatuur uit in de val van de coalitie, waarop CD&V vlotjes de oude posities heroverde onder het motto ‘met ons aan zet gebeurt er tenminste wat’.

De analogie met Vlaanderen ligt voor de hand.

Als de jongste peilingen ook maar een beetje in de buurt van de realiteit zitten, klokken het Vlaams Belang en de PVDA samen af op bijna 40 procent. Dat legt een enorme hypotheek op de vorming van een regering. Met om en bij 60 procent wordt de manoeuvreerruimte om een coalitie te vormen wel heel beperkt. Wie in het Vlaams Parlement een meerderheid wil, heeft daarvoor sowieso de N-VA, Vooruit en CD&V nodig. Met daarbij ook nog Open VLD en/of Groen.

Voorwaar een coalitie die zich, naar analogie met Iedereen Bornem, Iedereen Vlaanderen mag noemen. Een haast onvermijdbare uitkomst. Tenzij iemand zich geroepen voelt de woelige zeeën van dit tijdperk te bevaren in een schuitje met racistisch rechts of populistisch links aan boord.

Het slechtste wat dat bonte gezelschap van de onvermijdelijke coalitie de komende maanden kan doen, is doorgaan met pogingen elkaar schamele vliegen af te vangen of het opgezweepte electoraat nog verder te polariseren met allerhande verdachtmakingen. Wie op dit heikele moment in onze geschiedenis wil opstaan als politiek leider moet verder kijken dan gesmoes over ‘messen in de rug’, ‘cryptofascisten’ en ‘slechtste partijleider ooit’. Want in de coulissen wacht, anders dan in Bornem, geen ervaren noch democratische partij om de macht in handen te nemen.

Misschien kan het politieke midden zijn heil zoeken bij een fenomeen uit de dorpspolitiek: het voorakkoord. De partijen zijn toch al veroordeeld tot samenwerking. Maak een regering van regionale of Vlaamse eenheid, voor mijn part. En stel samen een kernprogramma op om de grote uitdagingen van onze tijd aan te pakken. Klimaatopwarming, de gevolgen van de oorlogen in Oekraïne en Gaza, de inflatie en de vele te besparen miljarden, om er maar enkele te noemen.

Dat is al eerder toegepast. In 1918 werd Léon Delacroix premier van een regering met christendemocraten, liberalen en socialisten om het vermangelde België te laten opstaan uit de puinhopen van de Eerste Wereldoorlog. In het befaamde akkoord van Loppem werden toen de eerste belangrijke stappen gezet naar een betere samenleving: algemeen stemrecht voor mannen, stakingsrecht en hoger onderwijs in het Nederlands.

Tegenstanders noemen een voorakkoord een beetje valsspelen in het politieke spel, omdat het de keuze van de kiezers beperkt. Dat klopt, maar in dit geval is de tegenstander sowieso een notoire tricheur, met een programma waarvan delen nog altijd indruisen tegen de mensenrechten.