Caleidoscoop

In een ver verleden werd ik door een regionale omroep gevraagd om duiding te geven bij de lokale verkiezingsresultaten. Ik had me zo goed mogelijk voorbereid. Van alle gemeenten in de regio had ik een fiche gemaakt met informatie over de uittredende coalitie, de burgemeester enzovoort. Ik had ze ijverig ingestudeerd. Toch ging ik helemaal de mist in toen ik live de eerste resultaten uit een paar obscure Vlaams-Brabantse gemeenten moest becommentariëren. Burgemeesters, coalities, lokale coryfeeën, ik sloeg ze allemaal door elkaar.

Sindsdien laat ik het duiden van lokale verkiezingsresultaten liever over aan de echte specialisten : collega’s als Herwig Reynaert en Kristof Steyvers van de UGent, of Johan Ackaert van de Universiteit Hasselt. Zij kennen de gemeentepolitiek op hun duimpje. Voor minder gespecialiseerde commentatoren blijft het lastig om vat te krijgen op de lokale stembusgang. Tenslotte gaat het hier om 300 verschillende verkiezingen. Dit levert onvermijdelijk een zeer versplinterd beeld op.

Journalisten lijken meer dan vroeger te focussen op de 13 centrumsteden. Daar worden de verkiezingen gewonnen of verloren, heet het nu. Maar dat is natuurlijk een gemakkelijkheidsoplossing om de complexiteit wat te reduceren. In die centrumsteden woont maar een kwart van de Vlaamse bevolking. Bovendien is de politieke situatie daar allesbehalve representatief voor de rest van Vlaanderen.

Ik verwacht dat de verkiezingen van zondag een vrij diffuus totaalbeeld opleveren. Het zal dus niet zijn zoals in 2012, toen het resultaat wel gemakkelijk interpreteerbaar was. Dat was over de hele lijn een overwinning voor de N-VA, punt. Maar 2012 was de uitzondering op de regel. Meestal is het resultaat van lokale verkiezingen allesbehalve eenduidig. Vaak varieert het sterk van gemeente tot gemeente. Het heeft ook weinig zin om de resultaten voor heel Vlaanderen op te tellen, want het beeld wordt te sterk bepaald door het aantal gemeenten waar een partij lijsten onder eigen naam heeft ingediend.

Provincieraden

Zelf kijk ik liever naar het opgetelde resultaat van de provincieraadsverkiezingen. Dat levert een zuiverder beeld van de politieke krachtverhoudingen in Vlaanderen op. Maar ik geef toe, ook dat is voor een stuk gezichtsbedrog. Partijen die lokaal goed verankerd zijn en in veel gemeenten een lijst hebben ingediend, scoren doorgaans ook sterker bij de provinciale verkiezingen. Daardoor zijn die verkiezingen geen ideale voorspeller van het daaropvolgende federale verkiezingsresultaat.

Neem de lokale verkiezingen van 2000. Toen was de algemene indruk dat de CVP zich goed staande wist te houden na de vorming van de paars-groene regering. De partij haalde 27 procent voor de provinciale verkiezingen, tegenover slechts 22,7 procent voor de VLD en 16,6 procent voor de SP. De Vlamingen moesten niet veel weten van paars, leek het wel. Maar bij de federale verkiezingen in 2003 viel CD&V terug tot een schamele 21 procent en kwam zo maar op de derde plaats, na VLD (24,2 procent) en de sp.a (23,5 procent). Paars triomfeerde.

Ook in 2012 gaven de provincieraadsverkiezingen een ietwat vertekend beeld. De N-VA bleef toen met 28,5 procent steken op het niveau van 2010, terwijl CD&V met 21,4 procent beduidend beter scoorde dan in 2010. Maar twee jaar later haalde de N-VA een spectaculaire 32,4 procent, terwijl CD&V terugviel tot 18,6 procent.

Ondanks de tendens tot ‘nationalisering’ blijven de lokale verkiezingen een zeer caleidoscopisch gebeuren. Heel vervelend voor commentatoren en analisten, maar plezierig voor de partijen. Want die vinden in de onoverzichtelijke berg resultaten altijd wel een paar cijfers waaraan ze zich kunnen optrekken. Daardoor weten we nu al dat er op 14 oktober alleen maar winnaars zullen zijn.