De kromme kronkel van Crombez

Door Edgar Boydens

Zij die een consultatie, een advies of wat dan ook in het zwart willen betalen, zullen dit blijven vragen, ook indien aan de receptie een betaalterminal wordt geïnstalleerd. Zij die zich voor dergelijk advies in het zwart willen laten betalen, worden niet gehinderd door een betaalterminal. Wel alle anderen die enkel via overschrijving betalingen laten gebeuren, of cashbetalingen ontvangen tegen aflevering van een ontvangstbewijs zoals wettelijk is vastgelegd. Dat er niet in het zwart wordt gewerkt, is de waarheid geweld aandoen. Dat de beroepsgroep van advocaten gediend is met dergelijke zwartwerkers, is eveneens de waarheid geweld aandoen. Maar zeggen, zoals de staatssecretaris beweert, dat hij nooit heeft willen suggereren dat er bij vrije beroepen veel wordt gefraudeerd, dat is pas de waarheid geweld aandoen. Immers, de minister geeft toe dat, zoals in elke beroepsgroep, de grote meerderheid alles correct doet, maar gekweld wordt door een klein groepje uitzonderingen. Als men die wil aanpakken, is het maar de vraag of de hele sector gebaat is met een betaalterminal.

En of dergelijke maatregel effectief de fraude kan bestrijden. Advocaten, en wellicht ook andere beroepsgroepen, installeren betaalterminals als er voldoende vraag is vanuit het cliënteel. De beoordeling gebeurt niet vanuit de overweging of er al dan niet in het zwart zal gewerkt worden.

Fientje Moerman bekloeg zich vorige week over het tanend respect van de mensen voor het werk van politici. Uitspraken, zoals thans van staatssecretaris Crombez, werken dit evenwel in de hand. Bestrijdt men effectief de fraude met betaalterminals zolang cash geld nog toegelaten is? Natuurlijk niet. Is deze maatregel nuttig en zal men belangrijke bedragen binnen de gewone economie krijgen waar dit zonder terminals niet het geval is? Natuurlijk niet. Kan de uitspraak van de minister rekenen op enige studie vooraf of op onderzoek? Zeker niet, maar is dat nodig?

In De Tijd van 23 november 2011 verscheen een opgemerkte bijdrage van Lars Bové en Bart Haeck over de bedragen die criminele organisaties elk jaar in ons land verdienen: 7 à 12 miljard euro waarvan het gerecht amper 1% te pakken krijgt. Dit jaar schat de Europese Commissie dat België tot 30 miljard aan inkomsten door sociale en fiscale fraude verliest. Wil de minister de onmacht van de overheid –lees justitie- om daar iets efficiënt aan te doen even uit de schijnwerper houden, door de eeuwenoude clichés weer boven te halen en vrije beroepers andermaal te stigmatiseren als perverse zwartwerkers in onze samenleving? Het lijken meer verkiezingsslogans dan weloverwogen en goed onderbouwde maatregelen. Net zoals de bewering van de minister dat hij met de sector vooraf overleg zal plegen hierover. Dezelfde aankondiging kreeg ik reeds in een brief van de staatssecretaris op 13 februari 2012 toen hij het nodig vond om fiscale advocaten af te schilderen en eveneens te stigmatiseren als fraudeurs, alsof fiscale advocaten niet voor de overheid werken. Ondanks de belofte om spoedig een ontmoeting te organiseren, zijn inmiddels, geruisloos, bijna twee jaar verlopen zonder enige ontmoeting.

Staatssecretaris Crombez blijft verrassen. Nauwelijks 15 dagen geleden verklaarde hij nog dat het beroepsgeheim geen excuus mag zijn in de fraudebestrijding. Hij gaat daarmee voorbij aan enkele essentiële zaken die ook door het Grondwettelijk Hof van ons land recent nog werden bevestigd (arresten van 5 december en 26 september 2013). De gegevens die iemand aan zijn advocaat toevertrouwt, moeten vertrouwelijk blijven op grond van artikel 6 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. De effectiviteit van de rechten van de verdediging van iedere rechtzoekende veronderstelt immers dat een vertrouwensrelatie tot stand kan komen tussen die persoon en de advocaat die hem raad geeft en hem verdedigt. Die noodzakelijke vertrouwensrelatie kan alleen maar tot stand komen en behouden blijven indien de rechtzoekende de waarborg heeft dat wat hij aan zijn advocaat toevertrouwt door die laatstgenoemde niet openbaar zal worden gemaakt. Hieruit volgt dat de aan de advocaat opgelegde regel van het beroepsgeheim een fundamenteel element van de rechten van de verdediging is. Als het vertrouwen in de politiek wil hersteld worden, zijn er ernstige uitspraken nodig en niet de vluchtige hersensspinsels van een staatssecretaris die teruggaan op wat gemeenzaam populisme wordt genoemd.

Dit neemt niet weg dat advocaten, en niet enkel de Orde, gebaat zijn bij het zoveel mogelijk terugdringen van zwartwerk. Nu vanaf 1 januari 2014 cliënten btw moeten betalen, is het belangrijk dat zwartwerk vermeden en teruggedrongen wordt waar nodig. Zwartwerken, is diensten aanbieden aan een betere prijs dan de concurrent die de wettelijke belasting aanrekent en is dus een concurrentievervalsing waar iedereen tegen gekant is. Er moet en zal door de Orde van Vlaamse Balies hard aan gewerkt worden, maar daar zal een verplichte betaalterminal niets aan verhelpen.

Edgar Boydens

is voorzitter van de Orde van de Vlaamse Balies