Bij aanhoudende onzekerheid is economische schade de enige zekerheid

Onzekerheid hoort bij ondernemerschap. Zal dat nieuwe product aanslaan? Is de klant bereid er een correcte prijs voor te betalen? Is onze strategie wel de juiste? Die vragen stelt elke ondernemer zich. Niemand kan de toekomst voorspellen en dat vraagt van ondernemingen doorgedreven flexibiliteit en veerkracht. In ons economische model geldt een soort 'survival of the fittest': alleen wie zich het best en het snelst kan aanpassen aan volatiele en complexe marktomstandigheden blijft concurrentieel.

Die veerkracht is de voorbije jaren zwaar op de proef gesteld. Sinds de brexit is een tijdperk van polycrisissen aangebroken. Van de wereldwijde strijd tegen een hardnekkig virus tot het oorlogsvirus dat op Europese bodem uitbrak. Met een negatieve impact op inflatie, energiekosten, mondiale handelsrelaties en logistieke aanvoerlijnen, wat vooral de maakindustrie zwaar treft. Het ondernemersvertrouwen oogt pessimistisch, de wereldeconomie sputtert.

Al zijn geopolitieke en macro-economische onzekerheid niet nieuw. Ze maken ook deel uit van ondernemerschap en houden bedrijven scherp om tussen alle bedreigingen kansen te zien, hoe schaars ook.

Niet de aantrekkelijkste bruid

Maar in Vlaanderen zijn we in een situatie beland waarin onzekerheid voor bedrijven nog de enige zekerheid is. Dat is een existentieel probleem. Net in hardnekkige crisistijden is er nood aan houvast, aan een stabiel regelgevend kader, aan politieke daadkracht om urgente beleidskeuzes in te passen in een industrievisie op de lange termijn. Dat beleidskader ontbreekt of staat op losse schroeven, op heel wat domeinen. In een ongelijk speelveld, met onduidelijke spelregels die om de haverklap wijzigen, is het voor industriebedrijven in Vlaanderen erg moeilijk om internationaal te blijven scoren en uitblinken.

Aanvragen voor vergunningen worden niet meer behandeld of slepen ellenlang aan door zo goed als oneindige beroepsprocedures. Milieuregels missen coherentie en botsen almaar vaker met klimaatambities. De toekomstige energiebevoorrading, het kloppende hart van elke economie, blijft een vraagteken. Steunmaatregelen voor innovatie, de stuwkracht van ons industriële ecosysteem, worden in vraag gesteld in plaats van versterkt. Door de slechte begrotingstoestand missen we de budgettaire slagkracht om de industriële energie- en klimaattransitie doelgericht te stimuleren en het internationale concurrentievermogen op te krikken.

In het mondiale verleidingsspel om investeringen aan te trekken is Vlaanderen zeker niet de aantrekkelijkste bruid. Toch is dit geen klaagzang, maar een uitgestoken hand aan de beleidsmakers, om samen een vuist te maken en de vele onzekerheden aan te pakken. Niet met extra regeltjes, maar met meer vertrouwen. Niet door een maatregeltje hier en daar, maar met een brede en coherente industrievisie. Niet door te wachten tot na de verkiezingen, maar door in de laatste maanden van deze legislatuur de cruciale randvoorwaarden juist te krijgen en weer meer zekerheid te creëren.

Voluit engageren

Iedereen beseft dat pasklare wonderoplossingen niet bestaan. Een ambitieus industriebeleid voeren is een complexe evenwichtsoefening tussen ecologie en economie, tussen competitiviteit en duurzaamheid, tussen de koopkracht van vandaag en de welvaart van morgen.

Er staat bijzonder veel op het spel. Al te vaak ontbreekt nog de economische realiteitszin dat onze welvaart gebouwd is op gedurfd ondernemerschap en een fijnmazig industrieel weefsel. Waar internationale ondernemingen samenwerken met kmo’s en familiebedrijven, met start-ups en spin-offs, met universiteiten en onderzoekscentra. Waar de mondiaal georiënteerde industrie, innovatiegedreven en exportgericht, de belangrijkste drijfveer is van onze lokale diensteneconomie.

Het is die industrie die zich in Vlaanderen voluit engageert voor een duurzame toekomst en zich daarvoor volop transformeert. Het is die industrie die de ruimte nodig heeft om te innoveren en digitaliseren, te vernieuwen en vergroenen. En ja, ook die transitie confronteert bedrijven met tal van onzekerheden en risico’s op technologisch, financieel en commercieel vlak.

De beleidsbeslissingen van de komende maanden zijn beslissend voor onze welvaart van de komende decennia. Laat het een inspiratie zijn bij onder meer de federale beleidsverklaring. Er resten ons nog iets meer dan 250 dagen tot de verkiezingen. Al is ook dat nooit helemaal zeker.

Karla Basselier (CEO Fedustria Vlaanderen), Jolyce Demely (directeur Agoria Vlaanderen), Nadia Lapage (algemeen directeur Fevia Vlaanderen) en Ann Wurman (directeur Essenscia Vlaanderen)