Zet onze zorg niet in de uitverkoop

De commissie Binnenlands Bestuur van het Vlaams Parlement keurde op donderdag 1 juli in spoedzitting het ‘privatiseringsdecreet van de zorg’ goed. Publieke zorgaanbieders zullen dan een privévereniging of vennootschap kunnen oprichten. Ze kunnen er hun erkenningen, personeel en subsidies aan overdragen en privé-investeerders aantrekken.

De goedkeuring staat op de agenda van het voltallige Vlaams Parlement. De Vlaamse meerderheid wil de decreetwijziging het kos­te wat het kost nog voor het zomerreces goedgekeurd zien. Ondanks de vele kritische stemmen in de sector en ondanks het uitgesproken negatieve advies van de Vlaamse Raad voor Welzijn, Volksgezondheid en Gezin. Het heeft er alle schijn van dat hier een race tegen de klok wordt gelopen met als doel alle protest de kop in te drukken en een fundamenteel debat uit de weg te gaan. En dat voor een beslissing die bepalend is voor de toekomst van de zorg en het welzijn in Vlaanderen.

De commissie Binnenlands Bestuur legde een onomwonden negatieve beoordeling van het belangrijkste adviesorgaan voor het beleidsdomein welzijn, volksgezondheid en gezin zonder bijkomend debat ostentatief naast zich neer. Dat is du jamais vu. In de Raad voor Welzijn, Volksgezondheid en Gezin zit de fine fleur van al wie actief is in zorg en welzijn: werkgevers, werknemers, gebruikersorganisaties, ziekenfondsen en experten. De raad keurde het advies goed met een overgrote meerderheid: 22 stemmen voor en 3 tegen.

Het advies is vernietigend voor de gevraagde decreetswijziging en laat aan duidelijkheid niets te wensen over: ‘De raad vreest dat het voorstel een negatieve impact zal hebben op het beleidsdomein welzijn, volksgezondheid en gezin, omdat het ingrijpt op een aantal fundamenten van het Vlaamse zorg- en welzijnssysteem en de commercialisering in zorg en ondersteuning faciliteert.’

Factuur

Het advies ligt in de lijn van de vele opinies en kritische stemmen die te horen waren in alle hoeken in Vlaanderen: dit decreet zet de deur wagenwijd open voor de commercialisering van onze zorg. Niet alleen de ouderenzorg, maar ook jeugdhulp, kinderopvang, geestelijke gezondheidszorg… Er is amper oog voor de mogelijke gevolgen voor de zorggebruiker. Het decreet bevat onvoldoende garanties voor de betaalbaarheid van de zorg, voor de kwaliteit en voor een herinvestering van de winst in de zorg.

Door aparte vzw’s en nv’s op te richten, en private investeringen aan te trekken, zullen lokale besturen misschien wel besparen. Maar het is niet ondenkbaar dat de factuur voor de zorggebruiker zal stijgen. Als private partners betrokken worden of bepaalde aspecten van de organisatie zelfs aan hen uitbesteed worden, gaan daarmee onvermijdelijk ook winstverwachtingen gepaard. Met de verkoop van vastgoed aan een commerciële speler bijvoorbeeld, kan een lokaal bestuur wel één keer geld ophalen, maar daarna moet jaren hoge huurprijzen betaald worden.

Publieke middelen kunnen op die manier zonder garanties in handen komen van privé-investeerders. Hen is het niet te doen om zorg, maar om zoveel mogelijk rendement uit te keren aan de aandeelhouders. Aantrekken van privékapitaal is allerminst vrijblijvend. Het is zoeken met een vergrootglas naar het concept sociale onderneming in dit decreet. Er zijn ook terechte zorgen om het personeel dat naar die nieuwe entiteiten zal worden overgedragen. Op welke loon- en arbeidsvoorwaarden kunnen zij rekenen?

Winstlogica

Onderzoeksjournalisten legden al meermaals de geldstromen in de commerciële ouderenzorg bloot en becijferden de gigantische bedragen die uit de sector hun weg vonden naar de aandelenportefeuilles. De gegarandeerde overheidssubsidies maken zorg en welzijn aantrekkelijke investeringen voor commerciële spelers. Door de winstlogica is het risico dat net de meest kwetsbare groepen de dupe worden niet denkbeeldig. Er valt nu eenmaal meer winst te rapen bij ‘gemakkelijke’, minder complexe doelgroepen. De doelstelling is zogenaamd het creëren van een gelijk speelveld. Het resultaat zal een speelveld zijn volgens de wetmatigheden van het bedrijfsleven. Zorg als koopwaar dus, waarbij de ene publieke zorgaanbieder niet zal kunnen achterblijven op de andere.

Beste parlementsleden, vergis u niet. Dit decreet geeft private investeerders wel degelijk veel meer macht over de zorg in Vlaanderen. Voorbeelden uit het buitenland tonen dat verregaande privatisering meestal geen succesverhaal is, integendeel.

Wij pleiten ervoor om meer tijd te nemen in dit dossier. Er moet een grondig debat komen. De ingebouwde garanties voor kwaliteit, gevolgen voor de zorggebruiker en het personeel, en het herinvesteren van de winst in zorg moeten duidelijker en transparanter zijn. Haastwerk is hier allerminst aangewezen. Het speelveld moet inderdaad gelijk zijn. Maar niet via een ongebreidelde privatisering. Wie kapitaal investeert, wil rendement. Dat zal u en uw naasten geen betere zorg geven.

Ondertekenaars:

Stefaan Berteloot (Zorggezind), Xavier Brenez (Onafhankelijke Ziekenfondsen), Paul Callewaert (Socialistische Mutualiteiten), Bea Cantillon (Universiteit Antwerpen), Karla Celis (VIVA-SVV), Margot Cloet (Zorgnet-Icuro), Caroline Copers (Vlaams ABVV), Naomi De Bruyne (Steunpunt Mantelzorg), Jan De Lepeleire (KU Leuven), Jan De Maeseneer (Universiteit Gent), Mark De Soete (Okra), An De Sutter (Universiteit Gent), Peter Decat (Universiteit Gent), Philippe Decrook (Verbond Vlaamse Tandartsen), Hendrik Delaruelle (Vlaams Welzijnsverbond), Yaswanti Delemarre (Belgische Vereniging Podologen), Christel Demerlier (VSOA-LRB Vlaanderen), Hilde Deneyer (Vlaams Apothekersnetwerk), Michel Deneyer, Liesbeth Deraeve (Vereniging Wijkgezondheidscentra), Bart Dewael (Liberale Mutualiteiten), Ellen Dewandeler (NVKVV), Koen Hermans (KU Leuven), Piet Hoebeke (Universiteit Gent), Wim Laporte (Vlaamse Beroepsvereniging Zelfstandige Verpleegkundigen), Mark Leys (VUB), Ingrid Lieten (Verso), Koen Lowet (Vlaamse Vereniging Klinisch Psychologen), Philippe Mayne (Neutrale Ziekenfondsen), Marc Moens (Vlaams Artsensyndicaat), Jan Mortier (ACV Openbare Diensten), Tanja Nuelant (Gezinsbond), Ulrike Pypops (Vlaams Patiëntenplatform), Roy Remmen (Universiteit Antwerpen), Olivier Remy (ACV Puls), Marlene Reyns (Vlaamse Beroepsorganisatie Vroedvrouwen), Mario Schelfhout (Liever Thuis LM), Erik Schokkaert (KU Leuven), Pierre Seeuws (Ergotherapie Vlaanderen), Mark Selleslach (ACV Puls), Gert Truyens (ACLVB), Willy Van Den Berge (ACOD LRB), Sarah Van den Bogaert (Coponcho), Johan Van Eeghem (BBTK), Hendrik Van Gansbeke (Wit-Gele Kruis Vlaanderen), Roel Van Giel (Domus Medica), Luc Van Gorp (CM), Karin Van Mossevelde (i-mens), Rian van Schaik (Vlaamse Beroepsvereniging Diëtisten), Christoph Vandenbulcke (ACV Openbare Diensten), Nils Vandeweghe (Vlaamse Ouderenraad), Marleen Vanhees (Ons Zorgnetwerk & Ferm Thuiszorg), Dirk Verleyen (AXXON, Kwaliteit in Kinesitherapie), Bieke Verlinden (Zorg Leuven), Ann Vermorgen (Vlaams ACV), Bram Verschuere (Universiteit Gent), Peter Wouters (Beweging.net), Julie Wyffels (Z-plus).