Wil Europa bedrijven versterken of administratief bezwaren?

Vanaf 2025, uiterlijk 2027, moeten beursgenoteerde bedrijven en uit de kluiten gewassen kmo's uitvoerig rapporteren over Environment, Social en Governance (ESG). Talloze ondernemingen treffen volop voorbereidingen voor die nakende administratieve verplichting.

Ze wordt wettelijk even afdwingbaar als een correct financieel jaarverslag en bevat tien hoofdstukken met gedetailleerde maatstaven, die ook kleinere bedrijven intern moeten monitoren en extern moeten publiceren. De aansprakelijkheid van raden van bestuur en directiecomités wordt voor ESG even hoog als voor correcte financiële rapportering. Een CEO van een beursgenoteerd bedrijf vertrouwde me onlangs cynisch toe dat in haar jaarverslag nu al meer pagina’s aan ESG zijn gewijd dan aan de business zelf.

De winnaars van dit festijn worden de auditoren en de advocatenkantoren. Auditbedrijven haasten zich om God en klein Pierke te begeleiden bij de complexe ESG-publicatieplicht, die voor de meeste ondernemingen nog koffiedik kijken is. Nadien zullen die bedrijven worden verplicht tot een goedkeurende stempel van een ander auditkantoor. Twee keer bingo! Jammer voor de belegger dat auditbedrijven niet vaak beursgenoteerd zijn, want hun omzet gaat exploderen.

Checklistfanaten

Duurzaamheidsmanagers en interne bedrijfsauditoren gaan zich steeds verder inlaten met meer processen, procedures en interne controles. De kosten zullen stijgen. Maar voor welke toegevoegde waarde? Bedrijven worden nog meer de schietschijf van ngo’s of verongelijkte slachtoffers die ergens een hiaat vinden in methode of rapportering. Checklistfanaten zullen tegenstemmen op algemene vergaderingen, scores bedenken en rankings opstellen. Waarom verdrinkt elke goede intentie in een bureaucratisch kluwen?

Dat er een E-verplichting komt, is prima. We moeten allemaal snel iets doen aan de leefbaarheid van de planeet. Maar konden we het niet simpel houden en ons beperken tot CO2, energie, water en afval? Zij vormen de essentie van de problematiek.

De S, respectvol met mensen omgaan, is ook wezenlijk. Maar dat is onze eigen bedrijfsverantwoordelijkheid, zonder regelneven. Talent zal immers weggaan als bedrijven hun medewerkers niet motiveren. Ondernemingsraden en vakbonden spelen nu al hun rol en de sociale wetgeving is vandaag erg lijvig.

Waarom dwingt Europa ons een verbloemde sociaal inspecteur te worden bij onze toeleveranciers door labels en meer garanties te eisen? Hoe gaat een kmo dat klaarspelen? Dat die kmo straks ook over de G van governance moet rapporteren, is belachelijk. Elk bedrijf moet voor zichzelf de juiste raad van bestuur samenstellen en een motiverende cultuur bouwen. Resultaten tellen, niet rapporten en checklists. Ik ben een overtuigd E- en S-mens, maar geen G-mens.   

Duurzaamheid is belangrijk, maar concurrentiekracht nog meer. ESG mag geen apart opgelegd hoofdstuk zijn en zeker geen duur, bureaucratisch kluwen worden. Het is aan de chocoladefabrikant om naar eigen inschatting de beste grondstoffen te kopen, cacaoboeren een correcte prijs te betalen en geleidelijk aan het plastic in zijn verpakkingen te verminderen. Maar hij moet wel nog altijd lekkere chocolade maken, aantrekkelijk verpakt en met een ongeëvenaarde klantgerichtheid. 

Zoals in het voetbal

Wie zijn die mensen die dat allemaal bedenken? Verdrinken ze in universitaire titels? Doorliepen ze studiediensten en politieke partijen? Hebben ze ooit een bedrijf geleid of opgestart? Ze doen me denken aan voetbalscheidsrechters die zelf nooit een match hebben gespeeld.

Wil Europa zijn bedrijven versterken of wil het ze administratief bezwaren? Wat ooit begon als een economische unie als basis voor eeuwige vrede, is uitgegroeid tot een administratief monster dat amper fiscaal belaste bureaucraten eindeloos laat vergaderen en regels doet verzinnen. Ik heb begrip voor de Nederlandse BoerBurgerBeweging, die met gezond verstand terug wil naar meer mens en meer pragmatisme. Ontbreekt de B van bedrijfsleider daar nog? De ivorentorenmentaliteit riskeert een averechts effect te hebben op de realiteit van het leven. 

Ondertussen verliest Europa al decennia terrein op de Verenigde Staten, en vaak ook op China. We liggen achter in onder meer innovatie, arbeidsmarktflexibiliteit, risicokapitaal en topuniversiteiten. Dat zijn de motoren die de economische toekomst bepalen en de wereldspelers van morgen doen ontstaan. Is het voor de EU nog van belang dat een onderneming succesvol is in haar kerndomein? Geeft Europa om lekkere pralines, betere auto’s - de Volkswagen-batterijen gaan richting VS, Volvo waarschuwt - of doorbraaktechnologie? Of vindt ze het prima als de economie achteruitgaat, zolang het maar duurzaam gebeurt? 

Het is in de EU zoals in het voetbal. Alleen zijn het dit keer niet de Duitsers die op het einde winnen, maar de bureaucraten.