Weg met ‘corporate social responsibility’

Beursgenoteerde ondernemingen communiceren in het algemeen het meest over duurzaamheid en zijn vaak voortrekkers. Bij een aantal is dat het resultaat van een sterk verankerde strategische visie, andere willen tegemoetkomen aan de verwachtingen van de financiële markten en andere stakeholders. Helaas blijven de begrippen voor sommigen abstract. Zij spreken van een hype, besteden er weinig aandacht aan en doen het minimum, om kritiek te vermijden. Voor een laatste categorie is het helaas alleen een communicatieoefening.

Nog te veel ondernemingen schuiven de thema’s af op een afdeling corporate social responsibility, die mecenaat en sponsoring combineert met een slecht gedefinieerde opvolging van maatschappelijke en milieuproblemen. De filantropische projecten mogen echter niet de plaats innemen van een echte denkoefening over de uitdagingen van duurzame ontwikkeling.

Duurzame ontwikkeling is een absolute must. We weten allemaal dat onze planeet voor enorme uitdagingen staat. Het gaat niet alleen om de klimaatverandering. De biodiversiteit krimpt, heel wat ecosystemen worden aangetast en buitensporige ongelijkheden ondergraven de sociale cohesie. In de komende decennia moeten we samen tot betere oplossingen komen als we niet collectief met ons hoofd tegen de muur willen lopen.

De bedrijfswereld moet mee naar oplossingen zoeken. De ondernemingen kunnen en mogen niet de enige of grootste motor van de verandering zijn, maar moeten ze wel omarmen. Door zich aan te passen waar nodig, maar ook door te innoveren en oplossingen aan te dragen.

Elke onderneming moet grondig nadenken over de concrete gevolgen van de noodzakelijke shift naar duurzame ontwikkeling, moet de risico’s begrijpen en anticiperen op de beperkingen, maar ook de kansen grijpen.

Referentiecode

Daarom ligt het begrip duurzame waardecreatie aan de basis van de Corporate Governance Code 2020, de referentiecode voor goed bestuur voor Belgische beursgenoteerde ondernemingen. Dat betekent expliciete nadruk op de lange termijn, op verantwoord gedrag en permanente aandacht voor de belangen van de stakeholders.

De Belgische Commissie Corporate Governance wil de bedrijven graag zes basisprincipes voorhouden.

1. Geef prioriteit aan de lange termijn. Duurzame waardecreatie betekent niet dat doelstellingen op korte of middellange termijn of periodieke financiële indicatoren onbelangrijk zijn. Het betekent wel dat de langetermijnbelangen prioriteit moeten krijgen wanneer die doelstellingen in conflict komen met de belangen van de onderneming en haar omgeving op lange termijn. Er is dan wel moed nodig om niet toe te geven aan verleidingen van het kortetermijndenken.

2.Omschrijf maatschappelijke doelen passend. Dat is de denkoefening rond ‘purpose’. Een onderneming moet doelen formuleren die louter financieel succes overstijgen en die beschrijven hoe de onderneming met haar technologie, producten, diensten en gedragingen wil bijdragen tot maatschappelijke doelstellingen. Als dat gebeurt op een eerlijke en realistische manier versterkt dat haar legitimiteit in de ogen van haar (toekomstige) werknemers.

3.Integreer duurzaamheid in de strategie. De tijden waarin duurzaamheidskwesties hoofdzakelijk de verantwoordelijkheid waren van een afdeling corporate social responsibility zijn voorbij. De planetaire uitdagingen moeten worden vertaald in werkelijke risico’s en kansen voor de onderneming. Ze moeten integraal deel uitmaken van de strategische planning.

4.Verbeter operationele prestaties. Elke onderneming moet operationele verbeteringsdoelstellingen vastleggen in de sleuteldomeinen van duurzaamheid zoals directe en indirecte CO2-uitstoot, waterverbruik en afvalproductie. Geen enkele onderneming kan beweren dat er geen ruimte voor concrete verbetering is. Dat kost dan wel geld, maar vaak komt niets doen de bedrijven op de lange termijn veel duurder te staan dan proactief handelen.

5.Zorg voor transparante en gecontroleerde externe rapportering. De Europese richtlijnen en de financiële markten worden almaar veeleisender met betrekking tot niet-financiële rapportering, de zogenaamde ESG-prestaties en -doelstellingen (environmental, social and governance). Dat houdt een risico op bureaucratisering in, maar we moeten het vooral zien als een motor van vooruitgang: ‘What gets measured, gets done.’ Genoteerde ondernemingen hebben er alle baat bij om die rapportering te onderwerpen aan een onafhankelijke controle. Zo stijgt de geloofwaardigheid en verzekeren ze zich ervan dat de doelstellingen scrupuleus worden nagestreefd.

6.De raad van bestuur moet zich concreet engageren. De raad moet gestructureerd nadenken over de bovengenoemde thema’s en ze gepast opvolgen. Hij moet het uitvoerend management duidelijke richtsnoeren meegeven en ondersteuning bieden bij de strategische keuzes en eventuele dilemma’s rond duurzaamheidskwesties. De raad moet ook duidelijk bepalen hoe de niet-financiële prestaties worden opgenomen in de evaluatie en de remuneratie.

De uitdagingen van duurzame ontwikkeling gaan ons allemaal aan. Geen enkele onderneming kan zich eraan onttrekken. De beursgenoteerde ondernemingen moeten een voorbeeldrol spelen. Ik moedig alle ondernemingen die zich nog niet hebben vastgebeten in duurzaamheid aan om dat voortaan te doen. Ik ben er rotsvast van overtuigd dat de kwaliteit van de strategische denkoefening rond duurzaamheid een beslissende factor zal zijn van hun succes op de lange termijn.

Thomas Leysen

Voorzitter van Umicore en van de Commissie Corporate Governance