We laten Twitter beter niet aan Elon Musk over

Tesla-CEO Elon Musk koopt het socialemediaplatform Twitter voor 44 miljard dollar. Dat raakte maandagavond bekend. De verkoop leek beklonken in een handomdraai. Is het niet frappant dat een dergelijk communicatieplatform van de ene op de andere dag in handen valt van de rijkste man ter wereld? Anno 2022 lijkt het de normaalste zaak van de wereld.

Het valt moeilijk te voorspellen wat met Twitter zal gebeuren na Musks aankoop. Al heeft hij vorige week op een TED-conferentie in Vancouver (Canada) uit de doeken gedaan waar hij met het platform heen wil. Hij vindt het cruciaal dat Twitter weer de ‘inclusieve arena’ wordt waar vrijheid van meningsuiting centraal staat. Musks ideeën over sociale media zijn op zijn zachtst gezegd gedateerd. Hij vergeleek Twitter met een dorpsplein waar iedereen de gelegenheid krijgt om zonder al te veel regels zijn mening te ventileren.

Musk lijkt niet te beseffen dat socialemediaplatformen geen dorpspleinen zijn, maar megalomane arena’s. En wat gebeurt er in een gigantische arena zonder openbare veiligheid en zonder regels? De luidste stemmen - meestal de mensen en de bedrijven die het meest geprivilegieerd zijn - winnen. Op grond van zijn ‘dorpspleinidee’ kan Musk zonder veel omhaal het account van Donald Trump en andere ‘bannelingen’ heractiveren. Bovendien zal Musk naar alle waarschijnlijkheid zijn eigen Twitter-account als een megafoon blijven gebruiken om zijn vijanden aan te vallen en zijn mening over het bedrijf te verkondigen.

Er is nog meer reden tot bezorgdheid. Musk heeft eerder al aangegeven dat hij wil dat Twitter zijn beleid van moderator moet aanpassen of opgeven. Je kan de vrijheid van meningsuiting op het internet niet promoten zonder een moderator. Het veranderen van het beleid van hoe Twitter accounts beperkt of schorst, kan leiden tot meer onlinepesterijen en opruiende taal, om nog maar te zwijgen over het verspreiden van foutieve informatie.

Trollen en bots

Twitter heeft niet altijd zijn eigen regels tot op de letter gevolgd, maar géén regels geven internettrollen en bots nog meer munitie. Niet alleen Twitter, maar ook Facebook en andere sociale netwerken hebben miljarden dollars gespendeerd aan maatregelen om haatdragende taal en fake news op te sporen en tegen te gaan. Het zou zonde zijn dergelijke maatregelen in de wind te slaan.

Het internet is een stortplaats geworden met te weinig vuilopruimers. De aankoop van Twitter door Musk kan een kans zijn om grondig na te denken over hoe we socialemediaplatformen willen hervormen.

Ten eerste moeten onderzoekers meer toegang krijgen tot de data van sociale media. Platformen als Facebook en Twitter moeten volledig transparant zijn over het algoritme dat ze gebruiken. Dat kan de misverstanden over die technologieën de wereld uit helpen en de gevaren van algoritmes duidelijker maken. Musk heeft eerder aangegeven dat hij het algoritme van Twitter openbaar wil maken. Dat zou ons inzicht vergroten in de manier waarop informatie zich op het platform verspreidt.

Ten tweede moeten we nadenken over hoe we sociale media kunnen democratiseren. Nu zijn veel van die platformen beursgenoteerde bedrijven die gedreven zijn door advertentie-inkomsten en het maximaliseren van de winst. Sommige analisten zoals ‘filter bubble pionier’ Eli Pariser pleiten om van de platforms openbare nutsbedrijven te maken of monopolies op te splitsen in kleinere bedrijven.

Politiek debat

Er bestaan veel variaties van die voorstellen, maar het belangrijkste punt is het debat open te trekken naar hoe die platforms moeten worden ontworpen, gefinancierd en bestuurd. Wegens de grote rol van Twitter in het politieke debat is meer publiek toezicht op het bestuur ervan noodzakelijk. En dat radicalere hervormingen niet zomaar van tafel worden geveegd.

Net voor Twitter aan Musk werd verkocht, schreef hij op het platform aan zijn bijna 85 miljoen volgers: ‘Ik hoop dat zelfs mijn ergste critici op Twitter blijven, want dat is wat vrije meningsuiting betekent’. Meteen reageerde een journalist van het zakenmagazine Forbes: ‘Ik hoop dat het geen platform wordt voor het verspreiden van onjuiste informatie, want dat is niet wat vrije meningsuiting betekent.’

Alleen al door online en offline de socialemediaplatformen in vraag te blijven stellen, kunnen we die van de toekomst beter en bewuster vormgeven. Zo kunnen we dergelijke platformen hopelijk meer uit de handen van miljardairs houden.