'We hebben hervormingsregeringen nodig die ook de staat hervormen'

Voor het eerst sinds lang hebben de verkiezingen een werkbare zetelverdeling opgeleverd in zowat alle parlementen die dit land rijk is. De logische coalitiepartners zijn volop in gesprek over nieuwe regeerakkoorden. Daarbij moeten de nieuwe coalities maar één benaming ambiëren: hervormingsregering.

Veel te lang hebben we in dit land stilgestaan. Groots aangekondigde hervormingen hebben slechts muizenstapjes gebaard. De uitdagingen zijn er niet minder talrijk op geworden: de arbeidsmarkt, de pensioenen en de sociale zekerheid, ons onderwijs, ondernemingen die door de hoge loonkosten op de rand van een herstructurering of faillissement balanceren, rechtszekere vergunningen... En dan laten we de bloedrode begrotings- en schuldcijfers nog buiten beschouwing.

Haalbaar stappenplan

De politieke partijen beseffen ongetwijfeld de urgentie van diepgaande hervormingen. Maar wie in dit land daadwerkelijk wil hervormen, botst keer op keer op de logge en achterhaalde staatsstructuren, die tot verregaande inefficiëntie leiden. Daarom hebben we nu hervormingsregeringen nodig die ook de staatshervorming tot een prioriteit maken. Zo’n staatshervorming hoeft niet binnen enkele weken tot een definitief resultaat te leiden. Beter dan een big bang is een ambitieus maar haalbaar stappenplan.

Stap één is een federale afspiegelingsregering, waarbij de coalities uit de grootste deelstaten ook tot de federale regering toetreden. Dat levert coherente meerderheden op die elkaar geen stokken in de wielen steken, maar elkaar integendeel kunnen versterken. Denk a contrario aan de moeizame interne Belgische besluitvorming over Europese dossiers waar we door een gebrek aan standpunten vaak een belabberd figuur slaan.

De deelstaten moeten ook zoveel mogelijk een beleid op eigen maat kunnen voeren, liefst vanaf dag één. Voor de gezondheidszorg en zeker qua arbeidsmarkt verschillen de Vlaamse en de Waalse situatie zo sterk van elkaar dat een asymmetrische aanpak dringend noodzakelijk is. Bicefale federale bevoegdheden kunnen de deelstaten anders inkleuren, zonder dat de wetten over de bevoegdheidsverdeling daarvoor moeten worden aangepast. In het vorige federale regeerakkoord werd daarvoor de aanzet gegeven. Laten we het nu ook echt doen.

Een derde tussenstap is het aanpassen van wetten die de bevoegdheidsverdeling regelen. De belangrijkste wetten over de organisatie van de staat bevatten grendels die alleen met een tweederdemeerderheid kunnen worden aangepast, maar er zijn ook opties om via een gewone meerderheid verbeteringen aan te brengen in de staatsstructuren.  

De vierde stap is een grote staatshervorming, die België in een nieuwe plooi legt. Moderne en logische principes moeten eindelijk worden doorgetrokken in de organisatie van dit land: breng het beleid dichter bij de burgers en de ondernemingen, vermijd inefficiëntie en administratieve overlast, maak homogene bevoegdheidspakketten, responsabiliseer elk bevoegdheidsniveau ook financieel.

Voor zo’n grote staatshervorming is een groot draagvlak nodig: in het parlement is een tweederdemeerderheid vereist en de grondwet moet worden aangepast. Daarvoor moet het vertrouwen tussen de partijen in het noorden en het zuiden van het land verder groeien. Gespecialiseerde werkgroepen moeten zich daar in alle sereniteit over kunnen buigen.

Een middel, geen doel

Een grote staatshervorming is niet alleen in het voordeel van Vlaanderen. Ook Wallonië en Brussel hebben er alle baat bij de economie zuurstof te bieden met hervormingen die specifiek zijn toegespitst op hun uitdagingen.

Een staatshervorming is nooit een doel op zich, maar een middel om tot een beter werkend, efficiënt en welvarend land te komen.  Zonder plannen voor een staatshervorming verschijnen de nieuwe regeringen straks met een ingebouwde handicap aan de start. Wie elke vorm van staatshervorming blijft tegenhouden, kijkt niet vooruit en doet ons allen zienderogen verarmen. Dat is het laatste wat Vlaamse ondernemingen willen.