Wat valt er te vrezen van Trumps buitenlands beleid?

Wat als Trump wint? Over de hele wereld stellen regeringen zich die vraag. De voormalige president maakt evenveel kans op een verlengd verblijf in het Witte Huis als de huidige bewoner, Joe Biden. Trump blijft wellicht zijn charismatische, impulsieve, grofgebekte en op deals uit zijnde zelve, maar de wereld om hem heen is een stuk gevaarlijker geworden.

Tussen 2017 en 2021 heeft Trump enkele opmerkelijke successen geboekt op het vlak van buitenlands beleid. Hij gaf een nieuwe impuls aan de Noord-Amerikaanse vrijhandelsovereenkomst en zat achter akkoorden in het Midden-Oosten. Zijn pleidooi voor een eerlijkere verdeling van de NAVO-kosten vond gehoor en hij smeedde nieuwe en sterkere veiligheidsallianties in Azië. Maar nu woeden twee oorlogen. China hinkt achterop en de wereldeconomie vertraagt, terwijl kunstmatige intelligentie zich verrassend snel ontwikkelt. Trump zal zich op een geheel nieuwe manier moeten bewijzen als leider.

China kan zich opmaken voor een meer confronterende aanpak, met de terugkeer van de havik Robert Lighthizer als handelstsaar en druk op bondgenoten zoals Japan en Zuid-Korea om opnieuw te onderhandelen over handel en veiligheid. Of die aanpak slaagt, hangt bijna volledig af van hoe Peking reageert. President Xi Jinping kan besluiten dat de Verenigde Staten nooit een betrouwbare onderhandelingspartner zullen worden. De verslechterende economische vooruitzichten kunnen hem ook aanzetten tot een meer verzoenende aanpak, waarmee Trump kan scoren. Hoe dan ook creëert een tweede ambtstermijn van Trump zowel grotere risico's als grotere kansen voor de betrekkingen met China. 

Wat de NAVO betreft, zal Trump de alliantie verzwakken. Hij is er vast van overtuigd dat alle Europese leden zich moeten houden aan hun belofte minimaal 2 procent van hun bruto binnenlands product aan defensie te besteden, wat niet onredelijk is. Als Rusland zo'n ernstige bedreiging vormt voor hun veiligheid, waarom hadden de Europese leiders dan de invasie van Oekraïne nodig voor ze zich serieuzer gingen inzetten voor de verdediging van hun continent, vraagt hij zich af.

Stabilisatie in het Midden-Oosten

Het ziet ernaar uit dat de meeste NAVO-landen hun defensie-uitgaven niet kunnen of willen verhogen. Ondanks alle dreigementen is het onwaarschijnlijk dat de VS daarom uit de NAVO stappen. Maar zowel de lidstaten in Europa als de vijanden in het Kremlin hebben goede redenen om te twijfelen aan de bereidheid van Trump om de bondgenoten bij een aanval te verdedigen.

De Franse president Emmanuel Macron dringt erop aan een ‘strategische autonomie’ uit te bouwen, zodat Oekraïne zichzelf beter kan verdedigen. Daarvoor ontbreekt het de Europese leiders evenwel aan tijd of politieke wil, wat een belangrijke overwinning voor de Russische president Vladimir Poetin betekent. De NAVO-landen die zich het kortst bij de Russische landsgrenzen bevinden, maken zich terecht zorgen.

In het Midden-Oosten kan Trump een meer stabiliserende rol spelen. De Abrahamakkoorden, waarschijnlijk zijn grootste succes van zijn buitenlands beleid, normaliseerden de betrekkingen tussen Israël en sommige van zijn Arabische buren. Het legde ook de bijna totale onverschilligheid van die rijke staten tegenover de Palestijnen bloot. De terreuraanvallen van Hamas van afgelopen herfst en de verpletterende Israëlische reactie hebben de hoop op een stabielere en welvarender regio - en het vooruitzicht dat Saoedi-Arabië een deal met Israël sluit - voorlopig de kop ingedrukt. Trumps instincten om zaakjes te doen en zijn goede verstandhouding met regeringsleiders in de Golf kunnen die mogelijkheid nieuw leven inblazen.

Trump deinst er ook niet voor terug Iran rechtstreeks aan te vallen - denk aan de gerichte moord van zijn regering op de Iraanse defensiechef Qasem Soleimani. Dat kan risico's met zich meebrengen. Maar Iran heeft geen belang bij een directe confrontatie met de VS of Israël die het niet kan winnen, vooral niet als dat tot een crisis in eigen land kan leiden. De kans op een doorbraak is groter met de aanpak van Trump dan met de halfslachtige maatregelen van de regering-Biden. Eventuele toegevingen kunnen de stabiliteit in het hele Midden-Oosten ten goede komen.

Een tweede regering-Trump zal ook proberen nieuwe afspraken te maken met Claudia Sheinbaum, die Lopez Obrador waarschijnlijk opvolgt als Mexicaanse president, over de beveiliging van de grens en het handelsbeleid. De herziening van de handelsovereenkomst tussen de VS en Mexico en Canada in 2026 kan de betrekkingen op scherp stellen. Maar beide partijen beseffen dat de VS alle onderhandelingsmacht in handen hebben en dat de Mexicaanse productiesector alleen maar zal profiteren van Trumps agressievere aanpak van China. Tot verrassing van velen slaagde Trump erin een pragmatische relatie op te bouwen met Lopez Obrador, die het ijs kan breken tussen zijn opvolgster en de nieuwe Amerikaanse president.

Betrouwbaarheid

De Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un ten slotte zal Trump met open armen verwelkomen. Trump, de enige Amerikaanse president die bereid is met hem te onderhandelen, blijft geïntrigeerd door de mogelijkheid die ene deal te sluiten die hij geen enkele andere Amerikaanse president voor elkaar ziet krijgen: die over het Noord-Koreaanse nucleaire programma. Dat is slecht nieuws voor Zuid-Korea en president Yoon Suk-yeol, die daarbij wellicht weinig in de pap te brokken zal hebben.

De grootste zorg voor bondgenoten van de VS is evenwel de onzekerheid over de betrouwbaarheid van 's werelds machtigste regering op de lange termijn. Of hij nu wint of niet, Trump heeft een stroomstoot gegeven aan het Amerikaanse isolationisme, dat sinds de Tweede Wereldoorlog nooit meer is opgeflakkerd. Wat de verkiezingsuitslag ook wordt, dat is een beangstigende nieuwe realiteit.