Voer één ticket in om met trein, tram en bus te reizen

Drie crisissen beheersen het nieuws. Een daarvan kennen we al lang, maar verdwijnt te snel naar de achtergrond: de klimaatcrisis. De andere twee hebben ons verrast: de coronacrisis en de oorlog in Oekraïne. Ze hebben een grote impact op tal van domeinen, waaronder mobiliteit. Dat geldt bij uitstek voor het openbaar vervoer. Hoewel dat tijdens de coronapandemie zijn rol van openbare dienstverlener ten volle heeft gespeeld, blijft het kampen met minder passagiers en een onnodig negatieve perceptie.

Dat is jammer omdat het openbaar vervoer voor de andere twee crisissen een belangrijk deel van de oplossing kan vormen. De oorlog in Oekraïne jaagt de brandstofprijzen de hoogte in. Als we de vraag naar brandstoffen willen doen dalen en verplaatsingen betaalbaar houden, moeten meer mensen kiezen voor andere vervoermiddelen. Zo bestrijd je vervoersarmoede en garandeer je de mobiliteit van mensen zonder auto.

De fiets heeft al terrein gewonnen. Maar volgens het STOP-principe kan het openbaar vervoer een grotere rol spelen. Vanuit klimaatoogpunt is dat hoognodig. Het jongste rapport van het klimaatpanel IPCC toont aan dat een opwarming van de aarde met anderhalve graad nauwelijks nog haalbaar is, behalve als we onze uitstoot onmiddellijk drastisch reduceren.

Een aantrekkelijk openbaar vervoer is mogelijk als we de best practices uit andere landen toepassen. Met Integrato hebben een aantal burgerexperts bewezen dat dat mogelijk is. Ze hebben voor België een openbaarvervoernetwerk uitgetekend volgens de principes van het Integraler Taktfahrplan, dat Zwitserland al decennia met succes toepast en dat de voorbije jaren navolging vindt in Oostenrijk, Duitsland en Nederland. In goed gekozen knooppunten sluiten treinen, trams en bussen ideaal op elkaar aan, zodat reizigers vlot kunnen overstappen. Zo ontstaat een samenhangend netwerk waarin de reiziger centraal staat met een geïntegreerde dienstregeling. Treinen, trams en bussen rijden minstens elk halfuur en op veel verbindingen vaker. Vlotte verplaatsingen zijn de hele dag mogelijk. Het maakt niet uit of reizigers een deel van de rit met De Lijn, de NMBS of een andere maatschappij rijden: ze hoeven maar één ticket te kopen.

Dat is niet alleen een goede zaak voor de reizigers. Door het openbaar vervoer rond knooppunten te organiseren verhoogt ook de capaciteit van het spoornet. Als reizigerstreinen op de knooppunten staan, zijn er voor goederentreinen voldoende vrije spoorwegen tussen die knooppunten beschikbaar. Ook voor het goederenvervoer is dus een shift mogelijk met minder vrachtwagens op de weg.

Dat is betaalbaar. Als we een consensus bereiken over een gewenste, wetenschappelijk uitgekiende dienstregeling voor 2035-2040, weten we welke treinen wanneer en waar rijden. Infrastructuurwerken kunnen we in functie daarvan plannen. Hier en daar zijn wat extra ingrepen op het spoornet nodig, maar die kunnen stapsgewijs over een periode van 15 jaar grotendeels binnen het investeringsbudget van Infrabel uitgevoerd worden. De ambitie moet zijn om het aantal reizigers binnen 15 jaar te verdubbelen. Om dat te realiseren moeten we vandaag starten.

De accijnsverlaging op benzine en diesel kost tot einde september 900 miljoen euro. Naar schatting kosten de salariswagens de schatkist per jaar zowat 4 miljard euro. Het geld is er, nu de ambitie nog. We nodigen politici en de managers en planners in onze vervoerbedrijven samen aan een hoogwaardig openbaar vervoer te werken. Dat kan aan veel meer mensen comfortabele en vlotte verplaatsingen bieden. Zo gaat het openbaar vervoer een sleutelrol spelen in onze ruimtelijke ordening, onze levenskwaliteit, onze manier van verplaatsen, onze zorg voor het klimaat en onze energie-autonomie. De komende generaties zullen ons dankbaar zijn.

De auteurs: Peter Meukens (Integrato), Jeffrey Matthijs (Autodelen.net), Alexander Gomme (Back on Track België), Jolan Rijmenams (Bond Beter Leefmilieu), Joeri Thijs (Greenpeace), Wies Callens (Fietsersbond), Denis Jacob (Inter-Environnement Wallonie), Els Van den broeck (Mobiel 21), Miguel Vertriest (Netwerk Duurzame Mobiliteit), Stefan Stynen (TreinTramBus), Jan Christiaens (Mobiel 21), Kobe Boussauw (VUB - Cosmopolis), Dirk Lauwers (UGent en UAntwerpen), Cathy Macharis (VUB – MOBI), Willy Miermans (UHasselt), Yves Molenbruch (VUB), Kris Peeters (PXL – mobiliteitsexpert), Eva Van Eenoo (VUB - Cosmopolis), Frank Witlox (UGent)