Hypecourts | Basketbalvelden transformeren tot kleurrijke kunstwerken

De kunstenaar achter deze horizontale kleurinjectie is Larsen Bervoets. ‘Al kan het veld wel een nieuw likje verf gebruiken. De kleuren zijn vervaagd en er zitten enkele barsten in door een gigantisch podium tijdens een buurtfeest.’ Een teken dat zijn veld volop gebruikt wordt. ‘Dat was ook de bedoeling: het district Berchem vroeg me een basketbalveld te ontwerpen dat de buurt zou verbinden. Stadspleinen zijn vaak hitte-eilanden vol asfalt en beton, met streetart kunnen we ze opvrolijken. Daarom koos ik voor een explosie van kleur, om de stad meer leven in te blazen.’

Color blocking? Ook Lindert Steegen is er fan van. ‘Basketbalpleinen worden meestal aangelegd waar ze het hardst nodig zijn: in drukbevolkte wijken met veel appartementsgebouwen, weinig groen en amper buitenspeelruimte. Maar vaak krijgen die pleintjes een slechte reputatie, omdat jongeren er doelloos rondhangen. Kunst en kleur kunnen zo’n buurt doen opleven.’ In zijn atelier in LaVallée, Sint-Jans-Molenbeek, vertelt Steegen hoe hij al basketbalvelden beschilderde in Sint-Niklaas, Borgerhout en Gent. ‘Mensen komen me tijdens het schilderen spontaan bedanken voor wat ik doe met hun buurt.’

Basketbalvelden brengen mensen samen, dat merkt ook beeldend kunstenaar Katrien Vanderlinden. Zij ontwierp het allereerste hypecourt in België. ‘In Aalst, in een wijk zonder grote tuinen. De bewoners waren superdankbaar dat ik hun plein had uitgekozen. Een kleurrijk basketbalveld is geen mirakel tegen criminaliteit, maar het kan de buurt wel positief beïnvloeden, nieuwe bezoekers lokken en zelfs bewoners aantrekken. Kijk maar naar Pigalle.’

Vanderlinden heeft het over het kleurrijke basketbalveld in het negende arrondissement van Parijs. Modeontwerper Stéphane Ashpool transformeerde er in 2007 een oud parkeerterrein in de rue Duperré tot een kleurbom. Na de moord op een tiener overtuigde hij de wijkburgemeester om van de onveilige plek een sportveld te maken – een soort ‘sociale test’. Hij schilderde het basketbalveld in felle, happy kleuren, om positiviteit uit te stralen. Als snel ging Pigalle viraal.

Het zeshonderd vierkante meter grote terrein trok de aandacht van Nike, dat de kosten op zich nam om het veld in een ander kleurtje te steken. Sterspeler LeBron James van de L.A. Lakers showde er zijn beste dunks, en het werd een Instagram-hotspot. Pigalle Duperré scoort 4,5 sterren en meer dan 550 recensies op Google Maps. Het is een trekpleister voor toeristen, basketters en tiktokkers van over de hele wereld. De buurt zelf veranderde het jongste decennium van een roodlichtdistrict in een trendy wijk, en werd door de Michelingids uitgeroepen tot ‘foodie haven’ van Parijs. En dat mee dankzij Ashpool, die er ook zijn streetwearboetiek Pigalle – hoe kan het ook anders – opende.

Van Parijs naar Berlijn, waar Vanderlinden in 2021 een basketbalveld tussen de hoge woontorens van de wijk Spandau onder handen nam. ‘Ook daar werd het een buurtproject. Kinderen uit de wijk hielpen met verven.’ Het resultaat: levendige kleuren, abstracte contouren, maar ook herkenbare menselijke vormen zoals ogen, oren en lippen. ‘Mijn basketbalvelden moeten opvallen, zowel vanaf de grond als vanuit de lucht.’ Alles binnen de officiële veldmarkeringen, want die blijven intact. ‘Alle zones en lijnen zijn behouden, zodat het veld nog steeds volgens de FIBA-regels, de internationale basketbalfederatie, bespeeld kan worden. Die lijnen maken mijn ontwerp net makkelijker’, lacht Vanderlinden.

Ook Steegen vertrekt altijd vanuit de bestaande lijnen. ‘Ik hou ervan om door middel van kleurblokken de lijnen te verbinden. Door kleur en contrast lijkt het alsof de lijnen doorlopen.’ Het schilderen van zo’n grote oppervlakte is geen makkelijke opdracht. ‘Ik maak mijn ontwerp digitaal en check nauwkeurig de afmetingen. Ter plaatse span ik koorden als verbindings- en referentiepunten, al doe ik ook nog veel op het gevoel.’ Een basketbalveld is 28 meter lang en 15 meter breed: een gigantisch canvas. ‘In Aalst gebruikte ik meer dan 110 liter verf’, zegt Vanderlinden.

‘In Gent maakte ik voor het streetsportsfestival Asfalt een basketbalveld met de letters ASFALT op. Een lastige klus om de juiste verbindingspunten te vinden, dus werkte ik vooral op gevoel. Ook mijn kleuren selecteer ik op basis van hoe ik mij op dat moment voel’, vertelt Steegen. Ook voor zijn medeschilders doet de naar Brussel uitgeweken Limburger graag een beroep op de buurt. ‘Ik lanceer oproepen op sociale media en via enkele buurtbewoners. De reacties zijn altijd enthousiast. Het leukste is dat je de week begint met een groep mensen die je helemaal niet kent en eindigt met een paar nieuwe vrienden.’

Een week, want het schilderen van een basketbalveld duurt vier tot zeven dagen. ‘Ik werk van zonsopgang tot zonsondergang. Het is zeer intensief. Je bent een hele dag met een verfrol in de weer en gebruikt daarvoor je volledige lichaam. Tijdens het verven kun je vervelende krampen krijgen en de volgende dag ben je stijf. Je mag het dus niet onderschatten.’

Ook het weer is een bepalende factor. ‘Ideaal zou het twee tot drie weken droog moeten zijn voordat je begint te schilderen. Wat in België bijna onmogelijk is’, lacht Steegen. ‘Tijdens het schilderen houd ik het weerbericht constant in de gaten. Je moet minstens drie uur voor een regenbui stoppen met werken, zodat de verf voldoende tijd heeft om te drogen.’

Van regen had Vanderlinden geen last tijdens haar nieuwste project in Abu Dhabi. Daar transformeerde ze een grijs, betonnen basketbalveld in een kleurrijk oosters tapijt van de Boston Celtics. Voor de niet-basketbalkenners: de Boston Celtics zijn het meest succesvolle team in de NBA, de professionele basketcompetitie in de Verenigde Staten. De competitie houdt al drie jaar pre-seasonwedstrijden in de Verenigde Arabische Emiraten. De Celtics sloten in maart 2024 een sponsorovereenkomst met Experience Abu Dhabi, de toeristische en culturele dienst van het emiraat. Als onderdeel van dat partnerschap onthulden ze tijdens hun reis het basketbalveld van Vanderlinden. ‘Het was een andere manier van werken: tussen de palmbomen in een park vol kunst, naast de lagune.’

Vier nachten lang schilderde Vanderlinden met een team van vijf mensen door, om het veld op tijd af te krijgen. ‘‘s Nachts werken was de enige optie door de extreme hitte. Zelfs dan was het er nog 37 °C.’ Voor haar ontwerp combineerde Vanderlinden het groene klaverblad, symbool van de Celtics, met de rijke geschiedenis van Abu Dhabi. ‘De stad zoals wij die nu kennen, werd in de jaren 70 gebouwd. De nomaden die hier vroeger leefden, stonden bekend om hun weeftechnieken en oosterse tapijten.’

Die culturele link zien we ook terug op het Jacques Franckplein in Brussel, waar Vanderlinden samen met buurtkinderen een gigantische Brusselse wafel schilderde. ‘Bekend en geliefd bij jong en oud, van elke nationaliteit.’ Of hoe basketbal, kunst én eten een buurt kunnen verbinden.