Parlement kent projectontwikkelaar Matexi niet

Door Björn Mallants, directeur Vereniging van Vlaamse Huisvestingsmaatschappijen. Schrijft in eigen naam.

Met stijgende verbazing volgde ik gisteren de werkzaamheden van de commissie-Wonen van het Vlaams Parlement. De vragen om uitleg van Björn Anseeuw (N-VA) en Katrien Partyka (CD&V) over het dossier-Vitare hadden mijn aandacht getrokken.

Dat dossier kwam na uitgebreid onderzoekswerk door De Tijd (6 en 9 oktober) prominent in de media. Door de schimmelwoningen in Gent en de omkoopschandalen in het voetbal weliswaar minder prominent dan verwacht. Het misbruik in dit dossier is nochtans veel groter.

Waarover gaat het? In 2008 richt de privéprojectontwikkelaar Matexi Vitare op als sociale huisvestingsmaatschappij. Matexi bezit meer dan 80 procent van de aandelen van Vitare. De raad van bestuur daarvan bestaat dan ook uit Matexi-getrouwen.

De aanvraag om als sociale huisvestingsmaatschappij erkend te worden blijft onder minister van Wonen Marino Keulen (Open VLD) liggen tot de behandelingstermijn verstreken is. Daarop stapt Vitare naar de rechtbank. Eind 2012 oordeelt die dat Vitare erkend moet worden als een sociale huisvestingsmaatschappij.

Vitare en Freya Van den Bossche (sp.a), die Keulen opvolgt als minister van Wonen, sluiten een dading. Vitare zal vanaf dan behandeld worden zoals ‘andere sociale huisvestingsmaatschappijen’.

In de dading zit ook een lijst van ‘grondopties’. Zeer snel na de erkenning worden die gronden effectief aangekocht, met leningen van de Vlaamse Maatschappij voor Sociaal Wonen (VMSW). Het gaat om in totaal ongeveer 50 hectare grond.

De grondaankopen zijn duidelijk onrealistisch. Vitare had met - maximaal - drie man personeel niet de capaciteit om in heel Vlaanderen dergelijke projecten op poten te zetten. Daarnaast bleek veel van de grond die gekocht is moeilijk of niet ontwikkelbaar.

Toch koopt Vitare voor bijna 40 miljoen euro van dergelijke grondposities. Niks mis mee, zegt de minister van Wonen in het Vlaams Parlement, dat is de autonomie van het bestuur van Vitare.

Bijna alle gronden waarvan sprake heeft Vitare aangekocht van Matexi. Dus, een bestuur dat grotendeels bestaat uit mensen met een link met Matexi, van een sociale huisvestingsmaatschappij opgericht door Matexi, met als meerderheidsaandeelhouder Matexi, gaat over tot de aankoop van grond van Matexi.

Niet ontwikkelbaar

De gronden blijken moeilijk of niet ontwikkelbaar. Een sprekend voorbeeld is Nazareth, waar Vitare meer dan 9 hectare koopt die de gemeente zelf sinds 2001 bestempelt als nooit ontwikkelbaar. Vitare, waarvan de bestuurders banden hebben met Matexi, koopt van Matexi dus gronden die niet ontwikkelbaar blijken.

De CEO van Matexi wijst vooral naar de gemeenten als verantwoordelijken voor het debacle met de gronden. De gemeenten zouden niet willen dat Vitare sociale woningen ontwikkelt. In Puurs, Menen, Knokke-Heist en Lochristi werden nochtans concrete projecten uitgewerkt. Drie daarvan werden zelfs aanbesteed door Vitare.

Het probleem was vooral de keuze voor houtskeletbouw. De aanbestedingen van Vitare bleken vele malen duurder dan de financieringsplafonds van de VMSW, waardoor de opdracht niet kon doorgaan. De niet-uitgevoerde opdrachten werden binnengehaald door Sibomat, een Matexi-dochter die toevallig houtskeletbouw als expertise heeft. In de raad van bestuur van Sibomat zit de CEO van Matexi, in die van de huisvestingsmaatschappij Vitare de CEO van Sibomat.

Verwevenheid

De verwevenheid tussen Matexi en het vehikel Vitare is opvallend, ook in de raad van bestuur. Van de laatste drie bestuurders bij de vereffening van Vitare zijn er twee direct gelinkt aan Matexi.

In het Vlaams Parlement werden gisteren de grote woorden niet geschuwd om dit ‘unieke geval’ in de toekomst onmogelijk te maken. Naar aanleiding van dit dossier werd zelfs gesuggereerd de autonomie van de sociale huisvestingsmaatschappijen in te perken. Dat is de wereld op zijn kop.

In de bespreking in het Vlaams Parlement ontbrak de factor Matexi, de projectontwikkelaar en het privé gedreven verdienmodel, volledig. Matexi, dat Vitare heeft opgericht, dat zo goed als alle grond aan Vitare heeft verkocht, dat bijna alle bestuurders van Vitare leverde, dat bestekken in functie van zijn andere dochter Sibomat liet maken. Niet één keer werd het vernoemd in de bespreking in de commissie-Wonen. Het was de olifant in de kamer.