Overheid brandt vingers aan nieuwe identiteitskaart

Ideaal wordt deze template niet centraal bewaard maar op een toegangskaart van de gebruiker. 

Alle foto’s en handtekeningen van onze eID zaten al in een centrale databank van de overheid, en binnenkort komt er een tijdelijke databank bij waarin vingerafdrukken drie maanden zullen opgeslagen blijven.

De bal ging aan het rollen met het KB van 10 december 2019, waarmee België tegemoet komt aan de verplichting vanuit een Europese Verordening (EU 2019/1157) over bijkomende beveiligingseisen voor de identiteitskaarten van Europese burgers. Volgens het KB houdt onze overheid van elke burger vanaf elf jaar en negen maanden gedurende drie maanden twee geschikte vingerafdrukken bij. Op het gemeentehuis worden, net als bij het reispaspoort dat enkel nodig is voor bepaalde landen en dus optioneel, vingerafdrukken genomen van beide handen. Op de identiteitskaart wordt dan één afdruk van dezelfde vinger per hand opgeslagen, naargelang de kwaliteit.

Het KB stipuleert een voorkeursvolgorde van afname van deze vingerafdrukken afhankelijk van de leesbaarheid of kwaliteit van de vingerafdruk. Men begint met de wijsvinger, gevolgd door de middelvinger, ringvinger, pink en duim. Vanuit biometrisch standpunt is dat een bedenkelijke keuze, want de wijsvinger wordt vaak gebruikt en verslijt dus het snelst. Bij een controle kan het dus zomaar dat de uitgelezen vingerafdrukken door een recente aanvaring met een kookplaat, onhandig gebruik van een aardappelmesje of noem maar op, niet kunnen gematched worden. Bovendien zijn er ook mensen die geen leesbaar vingerafdrukpatroon hebben, dat komt dus niet enkel voor bij noeste handarbeiders. Nog een geluk dat een gekwetste vingerafdruk zich dankzij ons DNA gewoon herstelt.

Veiligheidsrisico

Gemeentebesturen zullen foto’s van de vingerafdruk nemen en deze drie maanden in de centrale databank opslaan. Dat geeft een ongezien veiligheidsrisico. Bij ongewenste toegang tot die fotodatabank raken burgers hun identiteit kwijt, en dat is letterlijk te nemen. Anders dan bij metadata zoals het rijksregisternummer, kan men vingerafdrukken niet resetten. De overheid had, zoals experten hebben geadviseerd, beter geopteerd voor ‘feature extraction’. Deze technologie detecteert unieke kenmerken van de vingerafdruk en slaat die op in een wiskundig model, de template. Met deze template kan de visuele vingerafdruk niet gereproduceerd worden. Ideaal wordt deze template niet centraal bewaard maar op een toegangskaart van de gebruiker. 

De praktijk zal snel uitwijzen dat dit systeem onvoldoende bruikbaar is voor politie en controle-instanties. Als agenten of douaniers twijfelen aan de authenticiteit van een identiteitsbewijs en vragen om vingerafdrukken uit te lezen, zal dit in vele gevallen leiden tot een ‘false reject’. Er wordt dan niet voldoende overeenstemming gevonden tussen de vingerafdruk op de kaart en de afdruk die het toestel live van de gebruiker uitleest. Op basis waarvan wordt dan beslist of verdachten worden meegenomen naar het bureau? Om daar dan mogelijks hetzelfde vast te stellen met een ander toestel.

Geloofwaardigheid

Dit zullen geen uitzonderingen zijn. Het kan zich mogelijk al voordoen na een dag handenarbeid, door tempratuurschommelingen of door zweet als gevolg van stress. Als de lezingen niet consequent gematched kunnen worden, verliezen dergelijke controles elke vorm van geloofwaardigheid en worden simpelweg niet meer uitgevoerd. Terwijl dit toch het hoofddoel was: het klissen van criminelen die met valse identiteitskaarten controles ontlopen.

Binnenkort roept hun gemeente de eerste gelukkigen op om een nieuwe identiteitskaart aan te vragen. Als het aan de actiegroep stopvingerafdruk.be ligt, komt het niet zo ver. Zij starten een procedure bij het Grondwettelijk Hof, waarvan tegen midden 2020 een uitspraak mag verwacht worden.

Gezien de risico’s en gevaren is tot dan een vorm van burgerlijke ongehoorzaamheid misschien wel aan de orde. Men kan bijvoorbeeld nog spontaan een nieuwe identiteitskaart zonder vingerafdrukken aanvragen, die dan nog enkele jaren zal meegaan. Ruim de tijd voor Binnenlandse Zaken om terug te krabbelen of voor een vernietigende uitspraak aan een Belgisch of Europees Hof.

Wie per toeval of door pech alle vingers in een verband heeft waardoor geen bruikbare vingers kunnen geregistreerd worden, moet jaarlijks met een medisch attest langsgaan bij de gemeente om een nieuwe kaart aan te vragen. Eerder symbolisch protest kan echter ook. Uiteindelijk schrijft de procedure toch voor om eerst de middelvingers te tonen en pas als laatste de duimen te leggen…