Niet Europese regelgeving, maar big tech zelf fnuikt digitale innovatie

In het Paleis der Natie haalt Rik Van Cauwelaert de Spaanse econoom en gewezen Europarlementariër Luis Garicano aan, die stelt dat de Europese Unie ‘een byzantijns regelsysteem heeft geproduceerd dat talent en middelen wegleidt van echte innovatie en productiviteit’. Daarmee schaart hij zich bij een koor van stemmen dat eindeloos herhaalt dat ‘Amerika innoveert en Europa reguleert’.

Onder leiding van het Facebook-moederbedrijf Meta waarschuwde ook een reeks digitale bedrijven dat Europa ‘door inconsistente regelgeving’ minder competitief en innovatief is geworden en de vooruitgang blokkeert. Daardoor dreigen Europese consumenten nieuwe digitale ontwikkelingen mis te lopen, stelden ze in september in een open brief in de krant Financial Times.

Wat de techtoppers niet vermeldden, was dat die digitale regels net zijn ingevoerd omdat big tech jarenlang misbruik heeft gemaakt van zijn marktmacht ten koste van nieuwe, potentieel innovatievere, spelers.

Miljardenboetes

De Europese Unie heeft de afgelopen jaren omvangrijke digitale regelgeving ingevoerd. De Digital Markets Act (DMA) legt sinds dit jaar een reeks verplichtingen op aan grote digitale spelers. De voorbije jaren zijn ook bijkomende verplichtingen ingevoerd voor het gebruik van consumentendata in aanvulling op de General Data Protection Regulation. Tegelijk voerde Europees commissaris voor Mededinging Margrethe Vestager de strijd op tegen misbruik van marktmacht door big tech, met miljardenboetes voor bedrijven als Apple en Google tot gevolg.

Door talloze overnames zijn de grote spelers uitgegroeid tot digitale ecosystemen die enorme hoeveelheden persoonlijke data vergaren en gedetailleerde gebruikersprofielen ontwikkelen die consumenten over het hele internet kunnen tracken, met alle gevolgen van dien voor de privacy. Die data vormen een enorme bron van marktmacht en worden op grote schaal te gelde gemaakt via onlineadvertenties. Google haalde er in 2023 een wereldwijde omzet van 238 miljard dollar uit.

Bovendien kunnen dergelijke ecosystemen hun grote marktmacht gebruiken om hun producten en diensten te bevoordelen in andere markten. Dat Europese reglementering de digitale innovatie fnuikt en de Europese regels erop gericht zijn het marktaandeel van minder efficiënte concurrenten te vergroten is onjuist. De echte bedreiging voor innovatie komt niet van de Europese regelgeving, maar van de gesloten ecosystemen van grote digitale spelers, het ongelijke speelveld, en de mogelijkheid van big tech om de eigen, niet noodzakelijk betere, diensten onterecht te bevoordelen. Daardoor worden nieuwe, potentieel innovatievere, concurrenten uit de markt geduwd.

Chantage

Uiteraard heeft de regelgeving een grote impact op de bedrijfsmodellen van grote digitale spelers. Het is dan ook niet verwonderlijk dat die bedrijven tegengas bieden. Apple maakte de nieuwe AI-technologie Apple Intelligence als onderdeel van de nieuwe iPhone aanvankelijk niet beschikbaar in de EU door de juridische onzekerheid over de digitale regels. Een zet die naar chantage rook, want de technologie werd wel gewoon beschikbaar in het Verenigd Koninkrijk - dat een gelijkaardige gegevensbeschermingswetgeving kent.

Ook bij de recente onderzoeken, opgestart onder de DMA, lijken deze bedrijven eerder de letter dan de geest van de wet te volgen. Terwijl big tech strenge gegevensbeschermingswetgeving als een beperking voor innovatie ziet, gebruikt ze die maar al te graag om de effectiviteit van bepaalde regels te ondermijnen.

Het nastreven van open, eerlijke en competitieve digitale markten via effectieve handhaving blijft daarom de beste garantie voor zowel digitale innovatie als het welzijn van de consument.