Naast invloed heeft Vlaams Belang nu ook macht

Guy D’haeseleer van Forza Ninove behaalde in Ninove met 18 op 35 zetels een nipte absolute meerderheid. In principe staat niets de Vlaams Belang-kopman in de weg om de burgemeesterssjerp te claimen in de Denderstad en daarmee geschiedenis te schrijven.

Het cordon sanitaire, beschouwd als een politieke afspraak tussen partijen om nergens een samenwerking met het Vlaams Belang aan te gaan en met radicaal-rechts een coalitie te vormen, blijft daarbij strikt genomen in stand, tenzij de N-VA alsnog zwicht en ingaat op de uitgestoken hand. Het blijft afwachten of het cordon elders breekt, zoals in Denderleeuw, waar het formele initiatiefrecht om een coalitie te vormen het Vlaams Belang toekomt, en zoals in kuststad Middelkerke, waar Jean-Marie Dedecker in het verleden al dreigde met het Vlaams Belang in zee te gaan.

Toch is de politieke uitkomst in Ninove wel degelijk historisch en symbolisch belangrijk. Ze redde de verkiezingen voor het Vlaams Belang en vormt een troostprijs voor partijvoorzitter Tom Van Grieken. Vlaams Belang zette zondag weliswaar consistent goede resultaten neer, maar bleef in meerdere gemeenten opnieuw onder de verwachtingen en kon zich zelden tot grootste fractie kronen. Door de overwinning in Ninove kan de partij haar narratief van ‘lokale verankering’ kracht bijzetten, door de mijlpaal te bereiken en - al is het voorlopig alleen in de Denderstad - een beleidspartij te worden.

Sterk merk

En zo legt de case Ninove de achilleshiel bloot van de code die N-VA-voorzitter Bart De Wever in juni leek te hebben gekraakt: negeren, isoleren en stigmatiseren. Terwijl die strategie elders opnieuw succesvol is gebleken (mogelijk een handje geholpen door de lage opkomst, de reductie tot tweestrijd en het oprichten van kartels), was die in Ninove niet opgewassen tegen de wil van de kiezer. Ninove vormt de bevestiging van het discours van Van Grieken: als de kiezer het Vlaams Belang incontournabel en groot genoeg maakt, wordt een streep getrokken door zijn eeuwige imago van oppositiepartij. Ninove schept een precedent. Volgen in de toekomst nog steden of gemeenten?

In Ninove koppelt het Vlaams Belang een sterk merk en nadruk op thema’s die resoneren in een specifieke lokale context aan een charismatisch politiek figuur, terwijl andere partijen er niet in slaagden een alternatief te bieden. Voor het Vlaams Belang wordt Ninove een voorbeeld, als succesrecept om elders een soortgelijke doorbraak te forceren. Van Grieken heeft nu het ultieme argument dat een stem op zijn partij wel nuttig kan zijn, zolang maar genoeg mensen dat voorbeeld volgen. Dat de andere partijvoorzitters tijdens het slotdebat het cordon herbevestigden, was in die zin veelzeggend: ze gaven daarbij een duidelijk signaal dat een absolute meerderheid voorlopig de enige manier is waarop Van Grieken electorale overwinningen kan verzilveren.

Verantwoordelijkheid

De nieuwe regels geven D’haeseleer 14 dagen het initiatiefrecht om een coalitie op de been te brengen. Omdat hij strikt genomen geen partners nodig heeft, kan dat weleens snel beklonken zijn, al is de meerderheid nipt. Een klacht wegens vermeende verkiezingsfraude en volmachten kan heel misschien nog roet in het eten strooien.

Ninove wordt een laboratorium van radicaal-rechts - weliswaar op beperkte schaal - waar de partij zich de komende jaren mag gaan bewijzen. Haar beloftes waren niet min. Naast een radicale verandering, en het afzetten tegen de traditionele partijen, pleit Forza Ninove onomwonden voor maatregelen waarvan nog moet blijken of ze praktisch haalbaar of uitvoerbaar zijn.

Dat de partij alleen kan besturen en geen rekening moet houden met coalitiepartners, spreekt in haar voordeel, al zal ze zich moeten schikken in een politiek systeem met checks-and-balances. Tegelijk moet de partij het geweer van schouder veranderen en moet ze de omslag maken naar beleidspartij: bestuursverantwoordelijkheid dragen is niet te vergelijken met het leiden van een oppositiefractie en zal enig aanpassingsvermogen vergen.

Bovendien brengt voor een partij zoals Forza Ninove, die zich traditioneel afzet tegen de elite en zich opwerpt als spreekbuis van het gewone volk, machtsdeelname het risico met zich mee dat ze op termijn haar geloofwaardigheid verliest, omdat ze nu zelf toetreedt tot de verfoeide elite. Het maagdelijke imago is voor het Vlaams Belang een kostbaar goed, dat nu bezoedeld kan worden.

Een absolute meerderheid kan leiden tot daadkrachtig, efficiënt beleid, maar stelt ook de verantwoordelijkheden op scherp. In een absolute meerderheid kan een partij zich moeilijker verschuilen achter coalitiepartners of compromissen als zondebok voor slecht bestuur, inefficiënt beleid, gebrek aan ervaring of mislukking.

Genormaliseerd

De absolute meerderheid in Ninove, met de burgemeesterssjerp voor D’haeseleer als kers op de taart, past in een verwachte consolidatie van radicaal-rechts in Vlaanderen. Het is het logische gevolg van een lineaire evolutie, waarbij de partij electoraal aan kracht won, de toon kon zetten als zweeppartij doordat andere partijen haar standpunten over migratie en integratie overnamen, en op die manier almaar vaker genormaliseerd werd. Het proces van mainstreaming luidt de volgende fase in.

Naast invloed heeft het Vlaams Belang nu ook macht. Het is uitkijken wat de partij daarmee aanvangt.