Na de kernuitstap blijft permanente nucleaire controle noodzakelijk

Precies tien jaar geleden - op 11 maart 2011 - vond de kernramp bij Fukushima plaats. Net geen 25 jaar na het drama van Tsjernobyl werd de wereld andermaal geconfronteerd met een ramp in een kerncentrale. Drama’s als deze laten diepe sporen na en blijven in ons collectief geheugen gegrift: het ongeloof dat zo’n ramp opnieuw kon gebeuren, en vooral het besef dat nucleaire technologie risico’s blijft inhouden. Vandaar het belang om altijd en overal tijdig de nodige maatregelen te nemen om risico’s zo klein mogelijk te maken.

Als student en onderzoeker in kernfysica focus je op hoe deze wetenschap mensen kan helpen door betere technologieën, effectievere medische behandelingen, en hoe je mens en milieu kan beschermen tegen de mogelijk schadelijke effecten van ioniserende straling en radioactiviteit.

Als hoofd van de Belgische nucleaire veiligheidsautoriteit is het mijn verantwoordelijkheid om de nucleaire veiligheid in een bredere context te bekijken. Fukushima toont aan dat we de keerzijde van nucleaire toepassingen nooit uit het oog mogen verliezen en dat we er lessen uit moeten trekken. Voor de Belgische en Europese kerncentrales is dat gebeurd. Na Fukushima zijn ze onderworpen aan stresstesten en ondertussen werden de nodige bijkomende veiligheidsmaatregelen uitgevoerd. De Belgische kerncentrales beantwoorden aan alle internationale veiligheidsvoorwaarden, laat daar geen twijfel over bestaan.

Permanente controle

Ook na de Belgische kernuitstap moeten we de lessen die we hebben geleerd uit het verleden onthouden. Een permanente controle en streng toezicht op de veiligheid van nucleaire installaties blijft essentieel. Opgelegde veiligheids- en beveiligingseisen moeten niet alleen goed nageleefd worden, maar ook regelmatig worden aangepast aan de jongste internationale aanbevelingen. Dat geldt niet alleen voor grote nucleaire sites, maar ook voor de medische en industriële instellingen die met radioactief materiaal werken in ons land.

We mogen niet vergeten dat er behalve elektriciteitsopwekking nog heel wat andere toepassingen van radioactiviteit zijn, vooral in de medische sector, die razendsnel evolueert en ook perspectief biedt voor een betere beheersing van vele ziektebeelden.

Bovendien moeten de kerncentrales ook nog worden ontmanteld. Het radiologisch risico vermindert wel drastisch na de afschakeling van de vermogensreactoren, maar het is - in de eerste plaats voor de werknemers die de ontmanteling tot een goed einde zullen brengen - van cruciaal belang dat alle regels van de stralingsbescherming goed worden nageleefd bij de ontmanteling. En het is essentieel dat radioactief afval op een veilige manier van de sites wordt verwijderd en op een veilige manier definitief geborgen kan worden.

Een Belgische kernuitstap betekent evenmin dat we volledig worden vrijgesteld van het risico op een kernongeval. De impact van een kernramp stopt niet aan de grenzen. Hoewel nucleaire veiligheid een nationale bevoegdheid is, kunnen we ons als Belgische nucleaire toezichthouder niet veroorloven om in een klein en dichtbevolkt land als België geen oog te hebben voor de veiligheid van nucleaire installaties in de omliggende landen en voor de nieuwe technologieën die wereldwijd worden ontwikkeld. Daarom is ook het voortbestaan van ons nationaal meetnetwerk Telerad cruciaal. Dankzij de meer dan 250 meetstations kunnen we 24/7 de radioactiviteitsniveaus in ons land opvolgen.

Naast alle preventieve maatregelen moet er ook blijvend worden geïnvesteerd in nucleaire en radiologische noodplanning. Het beste noodplan is uiteraard het plan dat je nooit hoeft te gebruiken, maar mocht zich ooit een ongeval voordoen in een nucleaire installatie in Europa, dan wil je wel goed voorbereid zijn en beschikken over de nodige expertise om ook in België de nodige en juiste veiligheidsmaatregelen te treffen.

Zolang er nucleaire activiteiten in België en langs de landsgrenzen bestaan, is een nucleaire toezichthouder met voldoende expertise van essentieel belang. Vandaag, maar ook in de toekomst, willen wij er staan als nucleaire veiligheidsautoriteit, om datgene te blijven doen waar we ons al 20 jaar met hart en ziel voor inzetten: de bevolking, de werknemers en het leefmilieu beschermen. Om die rol te kunnen blijven vervullen moeten we er dan ook over waken dat de opgedane expertise niet verloren gaat - ook niet na de kernuitstap.

Frank Hardeman
Directeur-generaal van het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle (FANC)