N-VA-strategen mogen overuren kloppen

Als opiniepeilingen verschijnen, zijn de partijvoorzitters er altijd als de kippen bij om die te becommentariëren. Zeker, het zijn maar peilingen. Toch doet men graag alsof het om echte verkiezingen gaat. Men is zelfs niet te beroerd om zetelverdelingen te simuleren en op basis daarvan virtuele coalities te vormen.

De provincieraadsverkiezingen leveren een uniek beeld van de politieke krachtverhoudingen. Helemaal zuiver is dat niet, zoals ik eerder schreef, maar het is wel oneindig veel betrouwbaarder en preciezer dan peilingen. En wat zien we? De meeste politici zijn geneigd dat sterk te relativeren. Het waren maar provincieraadsverkiezingen, heet het nu. Daar kun je niet veel uit afleiden…

Het lijkt erop dat de politici hun kop in het zand steken voor een wat ongemakkelijke realiteit: het resultaat van de provincieraadsverkiezingen was rampzalig voor de traditionele partijen en de N-VA.

De drie traditionele partijen samen zijn in Vlaanderen gezakt tot een absoluut dieptepunt van 43,8 procent. In 2014 was dat nog 48,1 procent. De N-VA verliest een vijfde van haar kiezers en valt terug van 32,4 naar 24,8 procent: van een derde naar een kwart van de kiezers. De regeringspartijen zakken in Vlaanderen van 65 naar 58,2 procent.

Bijna een Vlaming op de drie heeft voor onconventioneel rechts of links gestemd. Het Vlaams Belang, Groen en de PVDA samen maken een spectaculaire sprong vooruit van 17,2 naar 29,4 procent. Anders gezegd: haast een Vlaming op de drie steekt de middenvinger uit naar de traditionele politici, waartoe ze nu misschien ook de N-VA’ers rekenen.

In Wallonië zie je hetzelfde. Steeds meer kiezers spuwen de traditionele partijen uit. Dat is hier zelfs nog meer uitgesproken. Alle traditionele partijen verliezen. In 2014 haalden ze nog 71,7 procent, vandaag maar 61,2 procent. Voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog zakken de drie traditionele partijen onder 70 procent. Geen van de twee coalities van de huidige legislatuur (eerst het cdH en de PS, daarna het cdH en de MR) heeft nog een meerderheid in het Waals Parlement.

Ecolo en de PTB kunnen samen 26,2 procent van de kiezers verleiden, in 2014 was dat nog maar 13,7 procent. Ook hier keren steeds meer kiezers de traditionele politieke klasse de rug toe.

Operatie-Francken

In Vlaanderen springt vooral de sterke score van Vlaams Belang in het oog. Die is meer dan een verdubbeling: van 5,8 naar 13 procent. Ter vergelijking: op de fameuze zwarte zondag van 1991 haalde uiterst rechts maar 10,3 procent. Het lijkt erop dat de focus op asiel en migratie tijdens de campagne zich heeft vertaald in spectaculaire winst voor die partij.

Vooral voor de N-VA is dat een lelijke streep door de rekening. Voor die partij was de lokale campagne een algemene repetitie voor 2019. Drie thema’s moesten daarbij centraal staan: welvaart, identiteit en veiligheid. Dat was al in september vorig jaar aangekondigd. Die thema’s waren ook de leidraad door de campagne. Maar ze hebben niet gewerkt zoals de partijtop had gehoopt.

De N-VA ging er als vanzelfsprekend van uit dat ze het thema migratie had veroverd op het Vlaams Belang. De enorme populariteit van Theo Francken sterkte de partij in die overtuiging. Daarbij kwam dat de N-VA-top het Vlaams Belang na 2014 niet meer als een ernstige tegenstander zag. Uiterst rechts lag uitgeteld in de touwen en had slechts ternauwernood de kiesdrempel gehaald. De nieuwe voorzitter Tom Van Grieken werd schamper weggezet als een kindsoldaat.

Nu blijkt dat de N-VA het thema van de migratie niet heeft kunnen kapen. De operatie-Francken lijkt mislukt. Theo Francken moest de vroegere uiterst rechtse kiezers aan de N-VA binden. Vlaams Belang leutert maar wat aan de zijlijn, maar Francken doet wat moet. Hij voert een krachtdadig beleid. Maar dat verhaal heeft niet zo goed gefunctioneerd. De boodschap van Vlaams Belang en Vuye en Wouters is blijkbaar blijven plakken: Francken is wel radicaal op Twitter, maar voert in de praktijk hetzelfde beleid als voormalig premier Elio Di Rupo (PS).

Dat is knap vervelend voor de N-VA. Wat moet de partij doen? Is het nog mogelijk het roer om te gooien voor de campagne van volgend jaar? Zal de partij wat dimmen inzake migratie en asiel? Zal ze de schijnwerpers opnieuw sterker richten op de economie, zoals in 2014? De economische conjunctuur laat wellicht niet toe hierover een euforisch verhaal te vertellen.

Of zal de N-VA het migratiepedaal juist extra hard induwen, in de hoop het thema toch nog te heroveren op uiterst rechts? Voor de N-VA-strategen wordt het de komende weken en maanden overuren kloppen, zoveel is zeker.