Meer mensen nodig bij justitie? Echt?

'We moeten meer middelen investeren in justitie. Het draait vierkant. We kunnen het werk niet aan, we struikelen over misverstanden. Er zijn te weinig politiemensen. We kunnen de veiligheid niet garanderen.' Die kreten heb ik eerder gehoord in de bedrijven waarvoor ik verantwoordelijk ben en was. Ze leveren meteen sympathie op, maar het zijn de kreten van de routine- en systeemverslaafde middle manager, niet van de ondernemer die oplossingen zoekt. 

Kent u de noties dode tijd en domme tijd? Dode tijd is als niets gebeurt, behalve wachten. Wachten tot de andere een gaatje vindt in de agenda. Tot duidelijk is wie bevoegd is voor wat. Tot tien deelnemers in de vergadering zich kunnen vrijmaken, terwijl het met drie sneller zou gaan.

Domme tijd zijn de uren, dagen en weken die we verkwisten aan nutteloze zaken: te lange of overbodige vergaderingen, gegevens waar we lang naar zoeken, procedures zonder enige toegevoegde waarde, follow-up die we routinematig manueel doen. Wie domme en dode tijd uit een bedrijf en een leven haalt, wint een zee van tijd.

Ego en versnippering  

De dikste muren in bedrijven en organisaties bestaan niet uit stenen, maar uit ego. Muren met de naam 'bevoegdheid, functiebeschrijving, hiërarchie'. Het water stroomt er niet, omdat allerlei menselijke tussenschotten zichzelf belangrijker vinden dan de doelstelling. Versnippering is de resultante van het verleden, waarbij niet resultaat of efficiëntie, maar organisatie en protectionisme vooropstaan. We doen het zo omdat het ooit zo is overeengekomen en dat hebben we in rechten vastgebeiteld.

Ook demotivatie en routine kunnen een probleem zijn. Waren verzuurde en incompetente leidinggevenden nog rond? Leiden vaste benoemingen en het vermeende recht van totale autonomie tot straffeloosheid? Sommigen verwarren autonomie met vrijheid. Alleen dictators verklaren zichzelf volkomen onafhankelijk en onaantastbaar. Iedereen moet verantwoording afleggen: aan de klant, de aandeelhouder, de patiënt of de hogere instantie.

Bedrijfsleiders moeten opletten voor arrogantie. Ook in bedrijven gaat veel mis, maar de eenheid van commando dwingt ons samen te werken voor twee objectieven: het belang van de klant en dat van de aandeelhouder.

Dit land lijdt aan alle opgenoemde fenomenen. Extra middelen en mensen zijn pas in laatste instantie een oplossing voor de bovenstaande kwalen. Je vindt tijd en ruimte als je dode tijd, domme tijd, ego, versnippering, demotivatie en routine aanpakt. Wie gaat dat doen in deze staatsstructuur?

Overtolligheid

Mijn sympathie ligt bij de politieagent op straat, de veiligheidsmedewerker die risico’s opspoort en de rechter die voluit gaat. Zij lijken het slachtoffer van niet-transparante en versnipperde structuren, gedemotiveerde leidinggevenden en ouderwetse systemen. Maar het grootste slachtoffer is de burger die betaalt: meer middelen betekenen meer belastingen.

Zoals het vandaag bestaat, zal dit land nooit werken. Zelfs met een doorgedreven decentralisatie naar de regio’s - met fiscale autonomie als absolute voorwaarde  - is er nog veel werk. Niet correct ingevulde checklists, maar gemotiveerde mensen bepalen of het draait.

We zijn niet met te weinig. We zijn met te veel. De overtolligheid bevindt zich niet op het veld, wel in vergaderzalen en procedures. Meer zeggenschap van de basis is nodig. De politieman, de leraar, de verpleegster: ze weten waar ze nutteloze energie verliezen. Van daaruit moeten oplossingen gezocht worden. Zij moeten de adviesraden van ministers bevolken. Minder middenkader, meer betrokkenheid en ontslag voor zwakke leiders.

Bij de chocolademaker Neuhaus hadden we een seminarie ‘Think poor’.  Schaarste wakkert innovatie en creativiteit aan. Overdaad aan middelen leidt tot verspilling. Ik nodig alle ministers uit tot zo'n seminarie, in het belang van dit land.