Krantenbedelingscontract: Wat krom is, kan je niet recht motiveren

Je vraagt je af hoe overheden er toch telkens weer in slagen een slechte beurt te maken. Daar lijkt maar één verklaring voor: overheden overschatten zichzelf en onderschatten het volk. Dag na dag kan iedereen volgen welke wendingen de procedure voor de concessie van de krantenbedeling neemt. Iedereen weet nu dat die procedure maar één uitkomst mocht hebben, met name dat Bpost er als winnaar uitkwam, ongeacht de maatschappelijke kosten.

Aanbestedingsprocedures bestaan omdat overheidsopdrachten en concessies betaald worden met overheidsgeld, geld van de belastingbetaler dus. In heel België geldt een algemeen verbod op de verkwisting van belastinggeld. Precies daarom hanteren aanbestedingsprocedures regels van mededinging, transparantie en gelijkheid. Het enige doel is de beste oplossing te bereiken voor de overheid - en dus ook de belastingbetaler. Dat de prijs daarbij een essentiële factor is, hoeft geen betoog.

Nu Bpost de opdracht allicht niet had binnengehaald, wegens bijna dubbel zo duur als de concurrent, trekt de overheid de opdracht in. Daarmee tast ze niet alleen haar eigen geloofwaardigheid aan, maar ook die van elke andere aanbestedingsprocedure. Net als bij benoemingen en vergunningen hoor je bij overheidsopdrachten niet zelden de kritiek dat de zaken vooraf al beklonken zijn en dat de procedures maar voor de schijn worden gevoerd.

Het maatschappelijk debat over de wenselijkheid van de concessie op zich komt te laat. Om geloofwaardig te zijn, had het gevoerd moeten zijn voor het begin van de aanbestedingsprocedure. Niet op het ogenblik dat duidelijk werd dat de uitkomst niet de gewenste was.

Sommigen suggereren het debacle op te lossen met een motivering: als de overheid maar voldoende motiveert waarom de opdracht wordt ingetrokken, komt ze daarmee weg. Dat is kwalijk. De wet die motivering oplegt, is nooit bedoeld als een instrument om te manipuleren of te misleiden. De formele motiveringsplicht biedt geen vrijgeleide om wat krom is recht te maken. Ze is een leidraad om als overheid keuzes te maken op basis van een feitelijk correcte en juridisch draagkrachtige motivering. Te veel wordt het recht ingezet als een amoreel instrument waarmee alles kan worden verantwoord.

Mensen hebben nood aan een transparante, geloofwaardige en betrouwbare overheid. Anders keren ze zich ervan af.